Artykuły informacyjne z kraju i ze świata

Powrót

: Polska

Unia Europejska

Rozwój obszarów wiejskich - zagrożone unijne środki?

Trwające spory wokół budżetu Unii Europejskiej na okres 2007-2013 wzbudzają niepokój m.in. o szanse wsparcia słabiej rozwiniętych polskich obszarów wiejskich. Zapewne w rezultacie sporów i uzgodnień powstanie plan może oszczędniejszy, lecz nie naruszający podstaw unijnej polityki regionalnej, obejmującej priorytetowo właśnie rozwój obszarów wiejskich.

Warto przypomnieć zasady tej polityki, zaprezentowane w opracowaniu Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

Polityka regionalna obejmuje m.in. działania podejmowane w celu zmniejszenia dysproporcji w rozwoju poszczególnych regionów w państwach UE. W 1975 r. powstał Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, wyposażony w środki finansowe na rozwój regionów. Politykę regionalną wzmocniło utworzenie traktatem w 1992 r. Unii Europejskiej. W ramach „Agendy 2000” zwiększono nakłady na politykę regionalną z 28,6 mld euro rocznie w latach 1994-1999 do 39,3 mld euro rocznie w latach 2000-2006. Wiązało się to z rozszerzeniem UE.

Polityka regionalna stała się co do wielkości nakładów drugą pozycją po Wspólnej Polityce Rolnej - w wydatkach budżetowych Unii Europejskiej.

Fundusze strukturalne są przeznaczone do realizacji trzech celów:

1. Cel 1. obejmuje obszary zacofane gospodarczo, zwłaszcza regiony wiejskie, w których na mieszkańca przypada mniej niż 75% PKB średniego poziomu UE. Tu kierowanych jest około 70% nakładów przeznaczonych na politykę regionalną.
2. Cel 2. obejmuje regiony, w których powinna następować głęboka restrukturyzacja gospodarcza i społeczna z przemianą w przemyśle, usługach i rybołówstwie. Także obszary rolnicze z brakiem zróżnicowania gospodarczego oraz tereny zurbanizowane ze spadkiem działalności gospodarczej.
3. Cel 3. dotyczy wsparcia m.in. systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia w regionach nie objętych celem pierwszym i drugim.

Polskę obejmuje cel 1., gdyż żaden z polskich regionów nie osiąga progu 75% średniej unijnej wartości PKB na jednego mieszkańca. Region i PKB na mieszkańca

1. UE 25-100
2. Lubelskie 29,4
3. Podkarpackie 30,5
4. Podlaskie 31,8
5. Warmińsko-Mazurskie 31,9
6. Świętokrzyskie 33,5
7. Latvija (LV) 34,0
8. Eszak-Alfold (HU) 34,7
9. Eszak-Magyarorszag 35,4
10. Opolskie 36,6
11. Łódzkie 38,0
12. Małopolskie 38,2
13. Kujawsko-Pomorskie 38,4
14. Lubuskie 38,4
15. Vychodne Slovensko (SK) 39,1
16. Lietuva (Lt) 39,3
17. Del-Alfold (HU) 39,4
18. Del-Dunantul 41,0
19. Zachodniopomorskie 42,3
20. Stredne Slovensko (SK) 42,6
21. Pomorskie 43,1
22. Eesti (EE) 44,2
23. Dolnośląskie 44,3
24. Wielkopolskie 45,7
25. Zapadne Slovensko (SK) 47,0
26. Śląskie 47,1
27. Stredni Morava (Cz) 49,6
28. Severozapad (Cz) 50,5
29. Moravskoslezsko (Cz) 51,4
30. Stredni Cechy (Cz) 51,8
31. Ipeiros (EL) 51,9
32. Severovychod (Cz) 53,0
33. Jinovychod (Cz) 53,9
34. Kozep-Dunantul (HU) 55,0
35. Reunion (F) 55,6
36. Dytiki Ellada (EL) 56,3
37. Acores (P) 57,0
38. Jihozapad (Cz) 57,7
39. Extremadura (E) 58,4
40. Guyane (F) 59,2
41. Centro (P) 59,7
42. Alentejo (P) 60,0
43. Anatolikiedonia Thraki (EL) 60,2
44. Malta 60,7
45. Norte (P) 61,7
46. Nyugat-Dunantul (HU) 62,4
47. Guadeloupe (F) 63,5
48. Peloponnisos (EL) 63,6
49. Mazowieckie 64,9

Zapyziałe regiony są więc nie tylko w Polsce, ale i w Czechach, Słowacji, na Węgrzech, w Grecji, Portugalii, krajach nadbałtyckich, a nawet we Francji - ale w prowincjach zamorskich (może dlatego niektórzy unijni partnerzy wytykają Francji, że korzysta z dużych środków pomocowych...).

Regiony objęte celem 1. mogą korzystać ze wsparcia wszystkich funduszów strukturalnych:

• Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
• Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej,
• Europejskiego Funduszu Społecznego i Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa.

W ramach pierwszego Funduszu - Rozwoju Regionalnego - jest udzielana pomoc najuboższym obszarom w tworzeniu lub utrzymaniu miejsc pracy, w realizacji inwestycji w dziedzinie transportu i ochrony środowiska, w podnoszeniu konkurencyjności firm - zwłaszcza małych i średnich - w ochronie i poprawie stanu środowiska naturalnego. Wsparcie to może też dotyczyć badań i technologii, rozwoju turystyki i ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, rozwoju społeczeństwa informacyjnego, współpracy międzynarodowej, w tym transgranicznej i międzyregionalnej.

Głównym zadaniem Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej jest wspieranie transformacji w rolnictwie.

Natomiast Europejski Fundusz Społeczny ma wspierać aktywizację zawodową bezrobotnych i osób zagrożonych bezrobociem, zatrudnienie kobiet, rozwój kształcenia ustawicznego oraz zapobiegać wykluczeniu społecznemu.

W okresie do roku 2006 część środków z funduszów strukturalnych jest przeznaczona na cztery inicjatywy wspólnotowe, wspomagające nowoczesne strategie rozwoju terenów wiejskich, rozwój współpracy przygranicznej i międzyregionalnej. Celem jest zróżnicowany rozwój obszarów wiejskich także poprzez poprawę infrastruktury związanej z rolnictwem. Przy rozwoju produkcji rolniczej jednocześnie powinny być podejmowane wysiłki na rzecz odnowy wsi, zachowania i odnowy dziedzictwa kulturowego itd. Istotną sprawą jest też dostosowanie przetwórstwa artykułów rolnych do unijnych norm higienicznych i sanitarno-weterynaryjnych oraz bezpieczeństwa żywności i ochrony środowiska.

Jest więc wiele konkretnych programów, wspierających rozwój wsi, podnoszenie poziomu produkcji i życia na terenach stosunkowo zaniedbywanych. System ten działa i ma zaprogramowane środki finansowe do roku 2006 włącznie.

Obecne zażarte dyskusje na temat unijnego budżetu na okres 2007-2013 r. dotyczą również polityki regionalnej UE, rozwoju słabszych obszarów wiejskich. Trzeba wyrazić nadzieję, że ewentualne cięcia w budżecie nie będą zbyt dotkliwe i nie zahamują procesu podnoszenia poziomu wsi - m.in. polskiej wsi.

Opr. Rynki Zagraniczne

Powrót