Rynki zagraniczne.

Powrót

:: Maroko

08-05-31

2008 :: Możliwości polsko-marokańskiej współpracy

I. Potencjalne możliwości wzrostu polskiego eksportu do Maroka

1. Produkty rolne podstawowe i przetworzone (rolno-spożywcze)

Wartość marokańskiego importu produktów rolno-spożywczych nie przekracza 10 % całkowitej wartości importu Maroka (8,5 % w 2005 roku i 7,3 % w roku 2006). Do głównych produktów importowanych przez KM należą: zboża, produkty mleczarskie, cukier surowy, oleje roślinne surowe, herbata zielona, kawa niepalona, komponenty paszowe. Możliwości eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski do Maroka należy rozpatrywać na tle marokańskiego importu tych produktów z Unii Europejskiej. Wartościowy udział importu produktów rolno-spożywczych z UE do KM w całości marokańskiego importu tych produktów wynosi około 1/3 (37,2 % w 2005 roku i 31,5 % w roku 2006), co daje UE czołowe miejsce wśród zagranicznych dostawców. Oczekuje się, że podjęte w roku 2006 z inicjatywy Unii Europejskiej negocjacje doprowadzą do istotnej liberalizacji wymiany produktów rolno-spożywczych.[1] Przedmiotem polskiego eksportu do KM są głównie produkty mleczarskie (mleko w proszku, masło i sery), zboża i wyroby tytoniowe, a potencjalnymi mogą stać się również olej rzepakowy, napoje alkoholowe, sadzeniaki, wytłoki buraczane. Zchwilą dalszego zliberalizowania wymiany handlowej Unia Europejska-Maroko dotychczasowa wartość polskiego eksportu rolno-spożywczego powinna rosnąć.

2. Surowce, półprodukty oraz maszyny i urządzenia dla przemysłu przetwórczego

Przewidziany Układem Stowarzyszeniowym proces liberalizacji wymiany handlowej Unia Europejska-Maroko jest poważnie zaawansowany w zakresie produktów przemysłowych. Zerowa stawka celna obowiązuje w imporcie do Maroka surowców, dóbr inwestycyjnych, części zamiennych i wyrobów nie produkowanych w Maroku. Od dnia 1 marca 2003 r. rozpoczęto równieżstopniowe znoszenie ceł (10% rocznie) na towary produkowane w Maroku, które zakończy się dnia 1 marca 2012 r., przy czym w 2005 r., jednostronną deklaracją, Maroko obniżyło większość stawek celnych, wcześniej niż wynikało to z postanowień Układu Stowarzyszeniowego. Aktualnie Maroko w ww. zakresie importuje dla dalszego przetwórstwa: nasiona i owoce oleiste, oleje roślinne surowe, drewno surowe i tarcicę, bawełnę i przędzę bawełnianą, włókna syntetyczne i przędzę z włókien syntetycznych, siarkę, produkty chemiczne, nawozy naturalne i chemiczne, barwniki, środki dezynfekujące, tworzywa sztuczne, papier i tekturę, szkło surowe i półprodukty ze szkła, rury z żelaza, żeliwa i stali, armaturę rurociągową i osprzęt do konstrukcji stalowych, półprodukty z żelaza i stali, pręty, blachy, folię i rury aluminiowe, miedź, tranzystory, podzespoły elektroniczne. Równocześnie importowane są wyroby gotowe (w tym maszyny i urządzenia) takie, jak wyłączniki elektryczne, maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego, maszyny włókiennicze, przewody i kable elektryczne, zbiorniki, butle i beczki metalowe, pojazdy przemysłowe, opony i dętki do pojazdów przemysłowych, silniki, pompy i sprężarki. Najwyższy udział eksportu z Polski w ww. zakresie stanowiły w ostatnich latach ubiegłych: siarka (ok. 1/5 w latach 2005-2006), półprodukty z żelaza i stali (ok. 1/5 w latach 2005-2006), rudy i koncentraty ołowiu, drewno surowe, papier i tektura, produkty chemiczne (izocjaniany, poliestry, siarczany), barwniki, blachy z miedzi i ze stopów miedzi, zbiorniki metalowe, części i akcesoria do pojazdów samochodowych, silniki i części do nich, wyłączniki elektryczne, łożyska toczne. Przewiduje się, że marokański import wyposażenia przemysłowego i surowców będzie wzrastał w związku z wdrażaniem nowej strategii przemysłowej „Emergence”, która zakłada m.in., że w wyniku jej realizacji, w ciągu najbliższych 10 lat, PKB wzrośnie o ponad 90 mld MAD (tj. o 1,6 pkt procentowego rocznie) i utworzonych zostanie 440 tys. nowych miejsc pracy. Strategia identyfikuje osiem sektorów, w zakresie których Maroko może sprostać międzynarodowej konkurencji i do roku 2015 doprowadzić do konsolidacji nowych dziedzin przemysłowych. Należą do nich : offshoring, przemysł samochodowy (głównie produkcja części zamiennych), podwykonawstwo dla przemysłu lotniczego, przemysł elektroniczny, przemysł rolno-spożywczy, przetwórstwo produktów rybołówstwa, przemysł tekstylno-odzieżowy i rzemiosło.

3. Sprzęt i materiały budowlane i inwestycyjne w związku z podjętymi inwestycjami infrastrukturalnymi, rozwojem budownictwa mieszkaniowego i komercyjnego oraz rozwojem turystyki z kontynuacją do 2010-2015 roku.

Maroko jest aktualnie w trakcie realizacji następujących inwestycji:

• budowa portu Tanger-Méditerrannée (Tanger-Med),
• budowa zapór wodnych (Mazer, Tamadroust i Quadrat Al Garn w prowincji Settat, Ouirgane k. Marrakeszu, Rmel w rejonie portu Tanger-Med) dla zaopatrzenia w wodę pitną, ochrony przed powodziami i zasilania warstw wodonośnych,
• rozbudowa sieci drogowej (przyśpieszenie budowy autostrad i dróg wiejskich), w tym budowa autostrad: Marrakesz-Agadir, Fez-Oujda,
• budowa połączeń kolejowych (Taourirt-Nador, Tanger-port Tanger-Med),
• zagospodarowanie doliny rzeki Bouregreg w Rabacie,
• budowa nowych miast w ramach rozwoju budownictwa socjalnego (Tamesna k. Rabatu, Tamensourt k. Marrakeszu i ośrodek miejski k. Tangeru),
• realizacja Planu Azur obejmującego zagospodarowanie 6 nadmorskich ośrodków turystycznych (kontynuacja realizacji 4 projektów: Saidia, Lixus /Larache/, Mazagan /El Jadida/, Mogador /Essaouira/; rozpoczęcie realizacji 2 projektów: Taghazout /Agadir/ i Plage Blanche /Guelmim/)
• budowa stadionów sportowych (3 duże stadiony w Tangerze, Marrakeszu i Agadirze).

Maroko importuje w tym zakresie m.in.: sprzęt budowlany, pojazdy przemysłowe, sprzęt do kruszenia i spajania materiałów, windy, urządzenia dźwigowe i do transportu wewnętrznego, przewody i kable elektryczne, zespoły klimatyzacyjne. Najwyższy udział eksportu z Polski w tym zakresie stanowiły w ostatnich latach: sprzęt budowlany, sprzęt do kruszenia i spajania materiałów, przewody i kable elektryczne, krany, kurki i zawory, ogumienie pneumatyczne do pojazdów przemysłowych, wagony kolejowe.

4. Zaopatrzenie rolnictwa

Marokański import w tym zakresie obejmuje: ciągniki rolnicze, maszyny i sprzęt rolniczy, nawozy azotowe, materiał siewny (w tym buraka cukrowego, sadzeniaki). Eksport z Polski w tej dziedzinie obejmował w latach ubiegłych: ciągniki, nawozy azotowe, środki owadobójcze i grzybobójcze.

5. Przemysłowe dobra konsumpcyjne

Maroko importuje w tym zakresie: samochody, samoloty, statki morskie, części zamienne do samochodów, gotowe tkaniny bawełniane, gotowe tkaniny z wełny i sierści, odbiorniki radiowe i telewizyjne, leki, wyroby z tworzyw sztucznych, dzianiny, papier gotowy i wyroby z papieru, wyroby perfumeryjne, odzież, chłodziarki i zamrażarki, pralki.Najwyższy udział w polskim eksporcie do Maroka w latach ubiegłych miały w tym zakresie: samochody ososbowe i części do nich, urządzenia odbiorcze dla telewizji, chłodziarki i zamrażarki, żarówki i lampy wyładowcze, opony, antybiotyki, wyroby z papieru i tektury, wyroby perfumeryjne, tkaniny wełniane i lniane.

II. Możliwości lokowania polskich inwestycji

Możliwości te wzrosną w związku z zapowiadaną – w ramach wdrażania strategii „Emergence” – rewizją przepisów prawnych dotyczących m.in. stref wolnocłowych.W działalności przyszłych stref zakłada się przede wszystkim rozwój trzech sektorów : samochodowego, elektronicznego i lotniczego.

1. Przemysł samochodowy.

Jego udział w PKB wytworzonym przez przemysł wynosi 5%, w zatrudnieniu – 2%, a w eksporcie wyrobów przemysłowych – 14%. Sektor ten, nastawiony głównie na produkcję części samochodowych, już obecnie rozwija się dynamicznie. Zakłada się, że dzięki atutom, którymi dysponuje Maroko, takim jak niższe koszty produkcji, bliskość geograficzna i obecność na rynku marokańskim dużych światowych podwykonawców, sektor ten może produkować 300 z 3 tys. części składowych samochodu. Główną lokalizacją dla inwestycji z tego sektora jest Tanger (z uwagi na bliskie sąsiedztwo nowego portu Tanger-Mediterranée i strefy wolnocłowej Tanger Free Zone). W ciągu 10 lat przemysł samochodowy może stworzyć do 35-40 tys. nowych miejsc pracy i przyczynić się do wzrostu eksportu o 7 mld MAD.

2. Przemysł lotniczy.

Około 30 znanych na rynku międzynarodowym firm zajmujących się podwykonawstwem dla przemysłu lotniczego jest już obecnych w Maroku, a 10 kolejnych jest w trakcie realizowania inwestycji. Sektor ten zatrudnia obecnie 2,2 tys. osób, a obroty firm z tego sektora sięgają 600 mln MAD. Inwestycje są zlokalizowane przede wszystkim w parku technologicznym w Nouaceur k. Casablanki. W perspektywie 10 lat przewiduje się wzrost obrotów o 4 mld MAD oraz stworzenie 10-12 tys. nowych miejsc pracy.

3. Przemysł elektroniczny.

Podejmowana jest produkcja z zakresu elektroniki specjalistycznej, w tym komponentów elektronicznych dla przemysłu lotniczego i samochodowego oraz elektroniki dla sektora medycznego i obronnego. Przewiduje się, że w ciągu 10 lat wartość eksportu sektora zwiększy się o 5 mld MAD, a liczba miejsc pracy wzrośnie o 11 tys. Możliwe jest również zainteresowanie polskich inwestorów sektorami tradycyjnymi takimi, jak:

4. Przemysł rolno-spożywczy.

Główne znaczenie mają cztery branże: przemysł rybny, przemysł owocowo-warzywny, przemysł tłuszczowy i produkcja napojów. Rozwój przemysłu rolno-spożywczego ma nastąpić dzięki inwestycjom skupionym w czterech regionalnych centrach rolniczo-przemysłowych: Meknes-Fez, Gharb, region wschodni, Souss-Massa-Draa. Strategia rozwoju obejmuje rozwój przemysłu owocowo-warzywnego i przemysłu tłuszczowego, w tym już istniejących sektorów dysponujących dużym potencjałem (intensywna produkcja warzyw, produkcja dodatków smakowych, przypraw i ziół oraz drobnych owoców), nowo rozwijających się sektorów (przetwórstwo produktów rolnictwa ekologicznego, produkcja dań gotowych) oraz sektorów tradycyjnych dla Maroka (wyrób oleju z oliwek i arganowego, produkcja wysokojakościowego soku pomarańczowego). Zakłada się, że w ciągu 10 lat przemysł rolno-spożywczy może stworzyć do 16 tys. nowych miejsc pracy i przyczynić się do wzrostu eksportu o 5 mld MAD.

Przetwórstwo produktów rybołówstwa. Strategia rozwoju tego sektora zakłada dalsze zwiększenie przetwórstwa ryb pelagicznych oraz rozwój produkcji wyrobów o wysokiej jakości, głównie ryb świeżych oraz produktów mrożonych. Główny ośrodek rozwoju tego sektora ma być usytuowany w regionie Agadiru. W perspektywie 10 lat przewiduje się wzrost eksportu o 4 mld MAD oraz stworzenie 50 tys. nowych miejsc pracy.

Przemysł tekstylno-odzieżowy. Przemysł tekstylno-odzieżowy odgrywa ważną rolę w gospodarce Maroka. Jego udział w PKB wytworzonym przez przemysł wynosi 20%, w zatrudnieniu – 50%, a w eksporcie przemysłowym – 50%. Plan rozwoju tego sektora zakłada lepsze ustrukturyzowanie wybranych branż (specjalizacja i zróżnicowanie) oraz zapewnienie preferencji inwestycyjnych.

III. Ocena możliwości współpracy w dziedzinie górnictwa, energetyki i ochrony środowiska

1. Przemysł wydobywczy surowców mineralnych zajmuje bardzo ważne miejsce w gospodarce Maroka. W skali światowej Maroko jest pierwszym eksporterem i trzecim producentem fosforytów, a dla Polski głównym ich dostawcą. OCP (Marokański Urząd Fosforytów) podjął realizację programu inwestycyjnego w wysokości ponad 10 mld MAD, który pozwala na zwiększenie produkcji fosforytów o 3 mln ton od 2006 roku. Aby umocnić swoją pozycję na światowym rynku fosforytów oraz jego pochodnych (m.in. kwasu fosforowego), grupa OCP podejmuje działania zmierzające do zwiększenia możliwości produkcyjnych oraz do waloryzacji produkcji poprzez rozszerzenie współpracy produkcyjnej z firmami zagranicznymi. Współpraca z polskimi producentami nawozów fosforowych prowadzona jest od wielu lat.

2. Od szeregu lat Maroko prowadzi poszukiwania ropy naftowej i gazu ziemnego na kontynencie i na szelfie.

W zakresie poszukiwań i produkcji węglowodorów do końca 2006 roku udzielono:

• 90 pozwoleń na poszukiwanie ropy naftowej,
• 6 zezwoleń na rozpoznanie złóż,
• 15 koncesji na eksploatację.

Realizacja programu w latach 2005-2009 wymagać będzie budżetu w wysokości 1,5 mld MAD. Nakłady inwestycyjne partnerów ONHYM (Państwowy Urząd Węglowodorów i Kopalń) w latach 2005-2007 są oceniane na 700 mln MAD. Suma ta może jeszcze wzrosnąć w zależności od wyników podjętych poszukiwań i podpisania nowych umów.

Działania partnerów zagranicznych dotyczą głównie:

• kontynuacji badań geologicznych i geofizycznych mających na celu określenie potencjału naftowego i rozwój nowych programów poszukiwawczych;
• wykonania badań sejsmicznych 3D dla zaplanowania kolejnych wierceń,
• wykonania odwiertów badawczych dla przetestowania wyznaczonych obszarów poszukiwawczych.

3. Obecnie uzależnienie energetyczne Maroka od importu określane jest na 95%. W roku 2005 produkcja energii elektrycznej netto wyniosła około 18 mld kWh. Produkcja lokalna w 90% pochodziła z elektrowni cieplnych, które zużyły na ten cel 4,8 mln ton węgla i 574 tys. oleju opałowego (wzrost odpowiednio o 9,0% i 8,5% w porównaniu z 2003 rokiem). W latach 2004-2005 istotny udział w zaopatrzeniu elektrowni marokańskich stanowił węgiel z Polski (około 25% polskiego eksportu do Maroka w roku 2005). Dostawy te mogą być kontynuowane w przypadku priorytetowego traktowania rynku Maroka przez polskiego eksportera.

4. Ocenia się, że zaspokojenie rosnącego w tempie 6-8% zaopatrzenia w energię elektryczną wymaga zwiększenia zdolności produkcyjnych o około 400 MW co 2,5 roku.

Realizowane lub przygotowywane do realizacji są dalsze przedsięwzięcia:

• elektrownia wiatrowa o mocy 60 MW w Essaouirze (2007 rok),
• elektrownia wiatrowa o mocy 140 MW k. Tangeru (2007 rok),
• rozbudowa elektrowni wodnej w Tanafnit El Borj k. Khenifry do mocy 2x11 MW (2007 rok),
• budowa elektrowni słoneczno-cieplnej (w cyklu kombinowanym opartym na energii słonecznej i gazie) o łącznej mocy 200-250 MW w Ain Beni Mathar k. Oujdy.

Równocześnie planowana jest rozbudowa instalacji opartych na odnawialnych źródłach energii takich, jak wiatr (dalsze 350 MW), woda (około 200 lokalizacji dla mikroelektrowni o mocy 15-100 kW), słońce (ogniwa fotoczułe dla 7-8% zdecentralizowanej elektryfikacji wsi). Zakładany przez ONE program inwestycyjny na lata 2005-2010 (obejmujący również prawie całkowitą elektryfikację wsi do końca 2007 roku) przewiduje nakłady w wysokości 30 mld MAD. Dodatkowe środki mają pochodzić ze współpracy sektora publicznego z prywatnym. Należy zakładać, że polskie firmy wezmą udział w poddostawach dla ww. inwestycji.

5. Maroko wykorzystuje możliwości jakie stwarza tranzyt gazu algierskiego do Hiszpanii gazociągiem Maghreb-Europa (GME) przez Cieśninę Gibraltarską. Od roku 2004 zdolności tranzytu gazu wzrosły z 8,5 mld m3 do około 12,0 mld m3. Obecnie część przypadająca Maroku z tytułu należności za tranzyt wynosi 800 mln m3 rocznie, z czego 540 mln m3 już jest wykorzystywane przez elektrownię gazowo-cieplną w Tahaddart. Przygotowywany jest program rozszerzenia wykorzystywania gazu w przemyśle (w tym w rozbudowanym w przyszłości przemyśle petrochemicznym) oraz w sektorze usług i dla potrzeb gospodarstw domowych. Realizowany ma być program rozbudowy odpowiedniej infrastruktury (instalacje przesyłowe wzdłuż wybrzeża atlantyckiego od Kenitry do Jorf Lasfar oraz nowe gazociągi dla importu gazu z Algierii lub instalacje regazyfikacji gazu ziemnego skroplonego (LNG) dostarczanego do gazoportu statkami służącymi do przewozu płynnego metanu).

6. Realizowane są inwestycje w zakresie zaopatrzenia w wodę pitną i jej oczyszczania. ONEP (Państwowy Urząd Wody Pitnej), który jako koordynator z prawami koncesjonera współpracuje z władzami samorządowymi na terenie całego kraju, zaplanował nakłady inwestycyjne w wysokości 600 mln MAD w 2006 roku. Ocenia się, że objętość ścieków w Maroku wzrośnie do 900 mln m3 w roku 2020. Maroko posiada Krajowy Program Asenizacji i Uzdatniania Wody Pitnej (PNA) z zadaniami do 2020 roku. Finansowanie PNA ma być zapewnione w 70% przez użytkowników (opłaty za asenizację, kredyty dla koncesjonerów), a w 30% przez państwo oraz innych instytucjonalnych partnerów. Wśród zagranicznych instytucji przygotowujących współfinansowanie od roku 2007 szerokich zadań z zakresu zaopatrzenia Maroka w wodę pitną i asenizacji znajduje się Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny (BEI), obok Banku Światowego i Afrykańskiego Banku Rozwoju (BAD). Dwustronną pomoc finansową i techniczną oferują m.in. Francja (AFD), Niemcy (GTZ), Hiszpania (AECI), Japonia (JBIC), Belgia, Włochy. [1]Obecnie preferencje przyznane dla eksportu produktów rolno-spożywczych z UE do Maroka oparte są o List wymienny pomiędzy Wspólnotą Europejską i Królestwem Maroka dotyczący wzajemnych środków liberalizacyjnych oraz zastąpienia protokołów rolnych Układu Stowarzyszeniowego KE-Królestwo Maroka (Protokół nr 3 dotyczący przepisów stosowanych przy imporcie do Maroka produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty) opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z dnia 31.12.2003 r.

WEH Rabat

Powrót