Exporter.pl - Holandia - rynek i warunki rozwoju eksportu.

Kraj, gospodarka | Polsko - holenderskie relacje gospodarcze

Kraj, gospodarka

INFORMACJE OGÓLNE O KRAJU

1. Położenie geograficzne, klimat

Ogólna powierzchnia Holandii (41.526 km. kwadratowych) jest zbliżona do powierzchni Belgii bądź Danii. Czwarta część powierzchni kraju - głównie na południu i północy - jest położona poniżej poziomu morza (w najniższych miejscach depresja przekracza 6 metrów). Większe wzniesienia występują na południowym wschodzie, w Limburgii (najwyższe wzniesienie, Vaalserberg - na styku granic Niemiec, Belgii i Holandii - 321 m. npm). Część nizinną kraju pokrywają gleby torfowe i gliniaste, a zachodnie wybrzeże - piaszczyste wydmy. Lasy zajmują jedynie 9% powierzchni.

Morski, umiarkowany klimat warunkuje występowanie łagodnych zim i chłodnego lata. Średnia temperatura zim wynosi 2-3 st. C powyżej zera; temperatura lata - około 17 stopni. Jesienią i wiosną częstym zjawiskiem są mgły i silne wiatry. Średnia opadów atmosferycznych wynosi 750 mm rocznie. Nadmorskie położenie, jak i gęsta sieć rzek (w tym Ren, Moza i Skalda) oraz kanałów przyczyniły się do powstania licznych portów, kluczowych dla europejskiego transportu śródlądowego.

2. Ludność, język

Holandia należy do najgęściej zaludnionych krajów świata: kraj zamieszkuje 15,7 mln osób; na 1 km. kwadratowy przypada 465 mieszkańców (trzecie miejsce w świecie, po Bangladeszu i Tajwanie). Roczny przyrost ludności w ostatnim dziesięcioleciu wynosi 0,5%, do czego w znacznej mierze przyczynia się imigracja. Średnia długość życia wynosi 77 lat i należy do najwyższych w świecie.

Prawie 90% ludności zamieszkuje rejony zurbanizowane, a rejon obejmujący Amsterdam, Rotterdam, Hagę i Utrecht (nazywany Randstad) stanowi najgęściej zaludnioną część kraju i jego centrum gospodarcze. Największym miastem jest konstytucyjna stolica państwa, Amsterdam liczący 715 tys. mieszkańców. Kolejne z wielkich miast Holandii to: Rotterdam - 590 tys.; Haga - siedziba rządu - 442 tys.; Utrecht - 234 tys. mieszkańców (dane ze stycznia 1997 roku - bez aglomeracji).

Po drugiej wojnie światowej do Holandii napłynęła znaczna liczba ludności z byłych kolonii holenderskich (Indonezji i Surinamu) oraz imigrantów, głównie z Turcji i Maroka. Holendrzy są tolerancyjni w stosunku do innych narodowości i ludzi o innych zapatrywaniach. W nawiązywaniu kontaktów z obcokrajowcami pomaga im powszechna znajomość języków obcych: 74% ludności zna jeden język obcy (z reguły angielski); blisko połowa zna dwa języki, a 12% - trzy lub więcej języków. Językiem urzędowym jest język niderlandzki.

3. System polityczny, rząd

Oficjalna nazwa państwa brzmi: Królestwo Niderlandów (Koninkrijk der Nederlanden). Obok "europejskiej Holandii" w skład królestwa wchodzą Aruba i Antyle Holenderskie, położone w rejonie Karaibów.

Holandia jest monarchią konstytucyjną o systemie parlamentarnym. Kraj dzieli się na 12 prowincji i 636 gmin. Funkcję głowy państwa sprawuje monarcha (od roku 1980 królowa Beatrix), który również przewodniczy Radzie Państwa, najwyższemu organowi doradczemu rządu. Dwuizbowy parlament (Stany Generalne) składa się z 75 osobowej Izby Pierwszej (Senatu), wybieranej pośrednio na czteroletnią kadencję przez Stany Prowincji oraz 150-osobowej Izby Drugiej. Izba Druga - wybierana na czteroletnią kadencję w wyborach bezpośrednich - sprawuje funkcję konstytucyjną. Aktualnie w Izbie Drugiej zasiada 9 partii politycznych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd.

W wyniku wyborów parlamentarnych w roku 1998 rząd koalicyjny utworzyły trzy partie: socjaldemokratyczna Partia Pracy (PvdA), liberalna Ludowa Partia na rzecz Wolności i Demokracji (VVD) i lewicowo-centrowa partia Demokraci`66 (D`66). Koalicja zajmuje 97 miejsc w 150 osobowej Izbie Drugiej parlamentu. Jest to już druga z kolei kadencja rządu utworzonego przez tę koalicję. Premierem jest przywódca PvdA, Wim Kok.

4. Bogactwa naturalne

Holandia jest krajem stosunkowo zasobnym w nośniki energii. Zajmuje czwarte miejsce w świecie w wydobyciu gazu (po Rosji, USA i Kanadzie). Roczne wydobycie gazu z własnych zasobów przekracza 80 mld m. sześciennych; zaspokaja około połowę potrzeb energetycznych kraju i pozwala na jego eksport do Niemiec, Belgii, Szwajcarii, Włoch i Francji. Ropa naftowa z własnych zasobów zaspokaja 20% potrzeb kraju. Na terenie Holandii występują nieduże pokłady węgla, które - ze względu na wysokie koszty wydobycia - przestały być eksploatowane w latach 1960-ych.

5. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne

Pod względem obszaru Holandia zajmuje odległą, 134 pozycję wśród państw świata, a pod względem liczby mieszkańców 54 miejsce. Wskaźniki ekonomiczne plasują ją jednak zdecydowanie wyżej: wielkość produktu krajowego brutto (GDP) na jednego obywatela stawia Holandię w światowym rankingu na pozycji 14, a w wielkości eksportu - na 8. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na obywatela wynosi 49,4 tys. NLG, co stawia Holandię wśród najbogatszych państw świata.

W tabeli nr 1. podano kilka wskaźników makroekonomicznych charakteryzujących gospodarkę Holandii w 1999 roku (jeśli nie podano inaczej). Dla porównania przytoczono średnie wartości dla krajów członkowskich Unii Europejskiej.

Tabela nr 1. Wybrane wskaźniki makroekonomiczne dotyczące Holandii i krajów członkowskich Unii Europejskiej (wg OECD, FAO za KSH ).

x - kryteria konwergencji z Maastricht
W y s z c z e g ó l n i e n i e	NL	UE
GDP per capita; w tys. USD, 1998	24,1	22,3
Roczna stopa wzrostu GDP, 1998 = 100%	3,0	2,1
Eksport w stosunku do importu (w %)	107	104
Stopa inflacji (w %)	2,0	2,0 x
Zatrudnienie w rolnictwie	3,0	1,7 - 17,7
Stopa bezrobocia (w %)	3,6	10,2
Deficyt budżetowy (w %) GDP ) 1998	-0,9	-3,0 x

Jednostką monetarną w Holandii jest gulden (floren) = 100 centów. Używane skróty na oznaczenie guldena: NLG, Hfl, Nfl, fl. W roku 1999 wartość 1 USD odpowiadała średnio 2,0 NLG (w końcu 1999 r - 2,19, a we wrześniu 2000 r - 2,53 ). Kurs guldena w stosunku do marki niemieckiej od lat utrzymuje się na względnie stałym poziomie (1 DM = 1,12 NLG).

GOSPODARKA HOLANDII

Holenderska gospodarka opiera się przede wszystkim na przedsiębiorstwach prywatnych. Rząd ma udział w niewielkiej liczbie przedsiębiorstw i udział ten nadal się zmniejsza. Rząd zaznacza swą obecność w gospodarce poprzez odpowiednie regulacje prawne, zarządzenia i stosowanie różnych bodźców ekonomicznych.

Holenderską gospodarkę charakteryzują: bardzo efektywny sektor rolny, dobrze rozwinięty przemysł oraz rozległy sektor usług. Udział wymienionych sektorów w tworzeniu produktu krajowego brutto w roku 1998 przedstawiał się następująco (wg Statistical Yearbook 2000 of the Netherlands, w procentach):

Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 3,1
Przemysł 19,4
Budownictwo 5,5
Usługi w tym: 59,0 usługi transportowe, telekomunikacyjne, bankowe, handel detaliczny i hurtowy.
Pozostałe 13,0

1. Rolnictwo

Wysoce zmechanizowane, intensywne rolnictwo, łącznie z rybołówstwem i leśnictwem, wytwarza 3,1 % produktu krajowego brutto i zatrudnia około 3% siły roboczej Holandii. Tworzy ono jednak podstawy przemysłu rolno-spożywczego i w dużym stopniu przemysłu opakowań. Trzy czwarte wytwarzanych produktów rolno-spożywczych przeznacza się na eksport; w roku 1997 produkty rolne i przemysłu rolno-spożywczego stanowiły piątą część całego eksportu towarowego Holandii. Główne pozycje eksportu rolno-spożywczego stanowią: mięso, przetwory mięsa i mleka, zwierzęta zarodowe, materiał nasienny i szkółkarski, kwiaty, warzywa. Głównym odbiorcą tych produktów są kraje Unii Europejskiej (importują one, przykładowo: 95% eksportowanego mięsa i 80% kwiatów ciętych).

Holandia, po USA i Francji jest trzecim w świecie eksporterem produktów rolno-spożywczych. Wśród holenderskich farm najliczniejsze są farmy bydła mlecznego. Produkcja zwierzęca stanowi blisko 52% wartości produkcji rolnej (w tym głównie mleko - 21% całej produkcji rolnej; trzoda - niespełna 13%).

Mocną pozycję w sektorze rolnym utrzymuje ogrodnictwo, szczególnie ogrodnictwo szklarniowe. Ogrodnictwo daje ok. 40% wartości całej produkcji rolnej, z czego ponad połowę stanowią kwiaty i rośliny ozdobne; warzywa - 12%, materiał szkółkarski - 3,3%, cebulki kwiatów - 2,4%. Z Holandii pochodzi 92% światowego eksportu cebulek kwiatowych, 57% kwiatów ciętych i materiału szkółkarskiego oraz 53% - roślin ozdobnych. Nie bez racji Holendrzy nazywają swój kraj "ogrodem Europy". Udział Holandii w światowym eksporcie warzyw świeżych i przetworzonych oraz owoców jest mniejszy i wynosi odpowiednio 13% i 5%.

O wysokim poziomie holenderskiego rolnictwa świadczą plony płodów rolnych z 1 ha (szacunek zbiorów w 1999 roku, w kwintalach): pszenica ozima - 86, jęczmień - 68, żyto - 55. Przeciętna roczna produkcja mleka od krowy czarno-białej objętej kontrolą użytkowości wynosi 7950 kg mleka o zawartości 4,42% tłuszczu i 3,46% białka ( w 1998 r., oceną objęto 80% pogłowia krów).

Holendrzy stworzyli, doskonalony od stu lat, giełdowy system sprzedaży ryb, warzyw, owoców i kwiatów. Szerzej temat ten omówiono w rozdziale IV, p. 1.1. Giełdy stanowią spółdzielczą własność ogrodników. Spółdzielnie odgrywają ważną rolę w życiu gospodarczym holenderskiej wsi. Za ich pośrednictwem na rynek holenderski trafia m.in. cała produkcja mączki ziemniaczanej, 95% kwiatów, 76% owoców i warzyw, 83% mleka i 63% cukru.

Podstawą osiągnięć holenderskiego rolnictwa jest dobra organizacja szkolnictwa i doradztwa rolniczego, doskonale funkcjonująca sieć usług i zaopatrzenia rolnika w środki produkcji (wydajne maszyny, skomputeryzowane szklarnie, niezbędne chemikalia). Nie bez znaczenia są tu sprzyjające produkcji rolnej warunki glebowo-klimatyczne i wieloletnie tradycje w tej dziedzinie gospodarki. Natomiast czynnikami wpływającymi hamująco na swobodny rozwój rolnictwa są wymogi związane z ochroną środowiska i administracyjne ograniczenia produkcji, szczególnie produkcji mleka, a od roku 1997 - również trzody chlewnej.

2. Przemysł

Przemysł holenderski posiada mocną pozycję w gospodarce światowej przede wszystkim dzięki orientacji produkcji przemysłowej na rynek międzynarodowy, jak również ciągłemu wprowadzaniu nowoczesnych technologii wytwarzania i nowych produktów. W związku z powyższym przemysł Holandii jest zaangażowany w różnorodne programy badawcze podejmowane w Europie. Przemysłowy dział gospodarki holenderskiej wytwarza produkty o wysokiej jakości praktycznie w każdej dziedzinie. Holenderskie technologie ochrony środowiska należą do przodujących w Europie. Wśród linii wytwórczych przemysłu wymienić należy przykładowo produkcję stali i wyrobów metalowych, statków, sprzętu aeronautycznego, półprzewodników i produktów elektrotechnicznych, produktów chemicznych i biotechnologicznych, ciężarówek, autobusów i samochodów osobowych.

Największe działy produkcji przemysłu holenderskiego to przetwórstwo rolno-spożywcze oraz przemysł chemiczny i petrochemiczny. Znaną i cenioną na światowym rynku dziedziną przemysłu Holandii jest produkcja elektrotechniczna. Ważną gałęzią produkcji przemysłowej jest produkcja maszyn i urządzeń, w tym także dla potrzeb wymienionych głównych jej działów. Produkcja maszynowa stanowi znaczącą pozycję w eksporcie holenderskiego przemysłu, dla którego Niemcy stanowią największy rynek zbytu w Unii Europejskiej.

Produkcja przemysłowa w Holandii realizowana jest zarówno przez firmy małe i średnie, jak też przez liczące się na rynku światowym koncerny - np. Royal Dutch Shell, Philips, Akzo - Nobel, Unilever, DSM, Stork, Hoogovens, Wilton Fijenoord.

Rząd holenderski przywiązuje szczególną wagę do rozwoju przemysłu technicznego: biotechnologii, elektroniki, produkcji sprzętu komputerowego i medycznego, nowych materiałów i opakowań, a także poligrafii. Podejmowane są liczne prace badawczo - wdrożeniowe, których rozwój stymulowany jest rządowymi decyzjami programowymi.

Produkcja przemysłowa o strukturze przedstawionej w tabeli nr 2. wytworzyła w 1998 roku 19,4% produktu krajowego brutto (GDP) Holandii.

Tabela nr 2. Struktura produkcji przemysł u holenderskiego.

Źródło: Statistical Yearbook 2000 of the Netherlands
Branża produkcji przemysłowej	Udział (w %) w produkcji przemysłowej w 1998 r.
Przetwórstwo rolno - spożywcze	18,8
Wyroby chemiczne, gumowe i tworzywa sztuczne	16,9
Petrochemiczna	11,1
Produkcja metalurgiczna, metalowa i maszynowa	18,8
Wyposażenie elektrotechniczne i optyczne	9,8
papier, artykuły papiernicze i produkcja poligraficzna	5,5
Produkcja wyposażenia i środków transportu	5,2
Tekstylia, odzież i wyroby ze skóry	2,6
Pozostałe działy przemysłu	11,3

3. Transport

Pozycja Holandii jako państwa spełniającego funkcję "bramy do Europy" wynika z jej strategicznego usytuowania geograficznego oraz wysoce efektywnej infrastruktury transportowej. Kraj ten posiada sieć drogową o wielokierunkowych połączeniach, liczne i tanie połączenia wodnych dróg śródlądowych, bardzo dobrze rozwinięte porty morskie (wśród których Rotterdam jest największym portem przeładunkowym świata oraz największym portem kontenerowym w Europie), Schiphol - najstarszy holenderski port lotniczy, zajmujący wśród europejskich portów lotniczych czwartą pozycję pod względem liczby obsługiwanych pasażerów i przewozów cargo.

Proces integracji europejskiej wydatnie przyczynił się do zwiększenia ilości ładunków obsługiwanych przez przewoźników holenderskich. Dysponują oni licznym i wydajnym taborem samochodowym, dostosowanym do przewozu wszelkiego rodzaju towarów oraz do wykonywania transportu specjalistycznego. Rząd holenderski wspiera budowę szybkich połączeń kolejowych, implantujących holenderską sieć kolejową w system komunikacji europejskiej. Rozwijane są także inne rodzaje transportu międzynarodowego, np. przewozy kombinowane. Wszystkie rodzaje transportu funkcjonują bez ograniczeń formalnych. Samochodowy transport międzynarodowy nie podlega ograniczeniom w dni świąteczne lub wolne od pracy ani w weekend. Obowiązuje natomiast zakaz wykonywania w niedziele drogowego transportu krajowego z wyjątkiem przewozów towarów łatwo psujących się.

Powyższe uwarunkowania sprawiają , że Holandia stanowi centrum dystrybucji towarów oraz posiada znaczący udział w transportowej obsłudze wymiany handlowej Unii Europejskiej z państwami Europy Środkowo-Wschodniej. Usługi magazynowe oraz spedycyjne dystrybutorów holenderskich znane są z wysokiej jakości i konkurencyjności. Holenderski system magazynów i hurtowni wolnocłowych jest rozwiązaniem wyjątkowym na skalę światową - każdy magazyn, niezależnie od położenia w kraju, może stanowić element tego systemu.

Według danych Statistical Yearbook 2000 of the Netherlands- usługi transportowo-spedycyjne (łącznie z usługami magazynowymi, transportem wodnym, lądowym, lotniczym i telekomunikacją ) stanowiły w 1998 roku 12,6% produktu krajowego brutto Holandii.

W transporcie drogowym między Polską i Holandią obowiązuje system zezwoleń, których kontyngenty ilościowe przyznawane są corocznie w ramach rządowych uzgodnień bilateralnych.

4. Budownictwo

Holenderski sektor budowlany charakteryzuje się : znacznymi nakładami inwestycyjnymi na budownictwo, w tym na subsydiowane i regulowane programem rządu Holandii budownictwo mieszkaniowe, wysoką efektywnością procesów oraz stosowaniem nowatorskich technologii budowlanych. Sektor budowlany Holandii ma bogate tradycje ukształtowane w warunkach wysokiej gęstości zaludnienia i stopnia urbanizacji, jak również narzuconych przez środowisko naturalne.

W kraju poprzecinanym siecią kanałów, szczególnego znaczenia nabrała funkcja zagospodarowania przestrzennego terenu, w wypełnianiu której decydujący głos należy do władz gminnych i prowincjonalnych. Projekty budowlane realizowane są przez liczne firmy, często we współpracy z tzw. instytucjonalnymi inwestorami, będącymi przyszłymi gospodarzami obiektów. Dążenie do wyboru najlepszych projektów budowlanych oraz wskazywanie technologii wiodących przez głównego architekta kraju sprawia, że w budownictwie holenderskim stosowane są technologie najnowocześ niejsze.

Według danych Statistical Yearbook 2000 of the Netherlands - sektor budownictwa stanowił w 1998 roku 5,5% holenderskiego produktu narodowego brutto.

Wysoki poziom umiejętności umożliwił holenderskim firmom budowlanym zajęcie konkurencyjnej pozycji w oferowaniu usług dla zleceniodawców zagranicznych. Holendrzy posiadają szczególną wiedzę w zakresie hydrotechniki (pogłębianie dna morskiego, budownictwo portowe oraz inżynieria brzegowa) i budowy dróg oraz specjalistycznych technologii fundamentowania. Przy zastosowaniu nowatorskich technologii i materiałów holenderskie przedsiębiorstwa budowlane realizowały różnorodne projekty - od budowy całych miast do konstrukcji tuneli i dróg. Opracowywane i wprowadzane nowe techniki budowania, kładące szczególny nacisk na wydajność i innowacyjność, umacniają pozycję holenderskich firm budowlanych w realizacji szeregu przedsięwzięć na rynku światowym.

Rozwój współpracy polskich przedsiębiorstw budowlanych z firmami holenderskimi z pewnością jest korzystny dla obu stron. Jednakże realizacja współpracy na rynku holenderskim napotyka na utrudnienie natury prawnej, sprowadzające się do konieczności zatrudniania pracowników wywodzących się z Holandii lub innych państw Unii Europejskiej. W tej sytuacji większe szanse powodzenia ma poszukiwanie możliwości współpracy w sferze budownictwa z ukierunkowaniem jej na rynki państw trzecich.

5. Handel i usługi

Handel zagraniczny spełnia bardzo ważną rolę w życiu gospodarczym Holandii. Według CBS (CPB Report, 1/2000 ), wpływy z eksportu towarów i usług stanowią aż 61% produktu krajowego brutto (GDP) Holandii. W roku 1998 eksport towarów osiągnął wartość 391 mld NLG (50% GDP), a import - 364 mld NLG, co daje dodatnie saldo w wysokości 27 mld NLG. Większa część eksportu holenderskiego (78%) jest kierowana do 15 krajów Unii Europejskiej. Głównym odbiorcą eksportu są Niemcy (27% całego eksportu). Kolejne pozycje na liście odbiorców holenderskich towarów stanowią Belgowie (13%) i Francuzi (11%).

Zbliżony układ geograficzny obserwuje się w imporcie: 60% importu pochodzi z UE (z Niemiec - 20%, z Belgii - 11% i Wielkiej Brytanii - 10%). Obserwuje się pewien wzrost obrotów handlowych z krajami spoza Unii Europejskiej. Dotyczy to przede wszystkim handlu z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Kraje tego regionu odbierają 2,8% towarów eksportowanych z Holandii i stamtąd pochodzi 2,4% importu holenderskiego. Polska jest największym partnerem handlowym Holandii (0,9% eksportu i 0,6% importu Holandii) w tej części Europy (bez Rosji). Najsilniej wzrasta jednak import holenderski z krajów azjatyckich: z Korei Płd ( 60%), Singapuru ( 55% ), Malezji ( 52% ), Chin ( 27% ).

Import z USA, wzrósł w 1998 roku o 9%, a z Rosji spadł o 17%.

Głównym partnerem handlowym Holandii w Azji jest Japonia (1,0% eksportu i 4,6% importu), a na kontynentach amerykańskich - Stany Zjednoczone (4% eksportu i 9% importu).

Struktura towarowa holenderskiego handlu zagranicznego przedstawia się następująco:

Sekcje SITC w procentach wg Statistical Yearbook 2000 of The Netherlands
S e k c j e SITC	Eksport	Import
Żywność i zwierzęta żywe	14	9
Napoje i tytoń	2	1
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw	5	4
Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne	6	6
Oleje, tłuszcze roślinne i zwierzęce	1	1
Chemikalia i produkty związane	16	12
Towary przemysłowe sklasyfikowane wg surowca	12	15
Maszyny, urzadzenia, sprzęt transportowy	33	39
Pozostałe	11	13

Kontrola łączenia podmiotów gospodarczych została wprowadzona za pomocą nowej ustawy. Zgodnie ze wspomnianą ustawą, koncentracje (połączenia podmiotów gospodarczych, przejęcia kontroli oraz niektóre rodzaje joint ventures), w których udział biorą przedsiębiorstwa o wspólnym obrocie przekraczającym w poprzednim roku kalendarzowym 250 mln NLG, z których co najmniej 30 mln NLG zostało uzyskanych w Holandii przez każde z co najmniej dwóch z tych przedsiębiorstw, muszą być zgłoszone Dyrektorowi Generalnemu Urzędu Antymonopolowego. Ustawa ta zawiera szczegółowe zastrzeżenia dotyczące obliczania obrotu w przypadku zaangażowania w operację holdingu finansującego. System kontroli łączenia podmiotów gospo

Niezwykle ważną rolę w gospodarce Holandii (i w jej eksporcie) spełniają usługi. Sektor usług stanowi 59% produktu krajowego brutto i daje zatrudnienie dla 45% siły roboczej kraju. Eksport usług stanowi 17,4% wartości eksportu towarów i usług. Główną pozycją w eksporcie usług, są usługi transportowe (ponad 40% eksportu wszystkich usług).

RYNEK HOLANDII

1. Ogólne warunki dostępu do rynku, kanały dystrybucji

Sukcesy handlowe zawdzięcza Holandia wielu atutom. Najważniejsze to:

dogodne położenie geograficzne;
nowoczesne porty morskie (w szczególności Rotterdam - największy port świata), w połączeniu z efektywną infrastrukturą transportową (lotniczą, samochodową i kolejową) oraz telekomunikacyjną, pozwalają Holandii pełnić rolę "bramy do Europy";
stabilna sytuacja polityczna, ekonomiczna i społeczna oraz niedyskryminacyjna polityka w sferze handlu, transportu, transferu kapitału i zakładania firm;
stabilna pozycja guldena holenderskiego;
rozwinięty system obsługi finansowej oraz ubezpieczeń od ryzyka handlowego i politycznego;
wysokie kwalifikacje przedsiębiorców, wsparte wielowiekową tradycją w pośrednictwie i handlu;
rozbudowana infrastruktura handlowa: gęsta sieć hurtowni, magazynów, sklepów detalicznych;
duża liczba firm i organizacji zajmujących się marketingiem oraz promocją handlu.

Na rynku holenderskim bardzo trudne, nieraz wręcz niemożliwe, jest prowadzenie handlu z ostatecznym użytkownikiem, sklepami detalicznymi bądź producentami. W tej sytuacji celowym staje się, przynajmniej w pierwszym etapie eksportu, korzystanie z pośrednictwa wyspecjalizowanych firm agencyjnych, hurtowników bądź holenderskich firm handlowych. Główną zaletą sprzedaży za pośrednictwem dużego importera-hurtownika jest szereg udogodnień w postaci magazynów, powierzchni wystawienniczej i serwisu posprzedażnego.

Handel za pośrednictwem hurtowników, szczególnie towarami spożywczymi, zajmuje znaczącą pozycję na rynku holenderskim. W branży dóbr inwestycyjnych handel hurtowy obejmuje ponad połowę importu, a w handlu produktami gotowymi, metalowymi i maszynami dla przemysłu spożywczego jego udział sięga 80%. Organizacją reprezentującą hurtowników jest Holenderskie Zrzeszenie Handlu Hurtowego (Nederlands Verbond van de Groothandel - NVG). NVG skupia 80 zrzeszeń branżowych a ponadto szereg dużych firm (głównie, choć nie tylko) nastawionych na eksport towarów określonego asortymentu. Poprzez własne publikacje i bezpośrednie doradztwo może być pomocne m.in. w znalezieniu poszukiwanego partnera handlowego.

Większość warzyw, owoców, kwiatów, a także ryb rozprowadzana jest w Holandii za pośrednictwem giełd towarowych (np. warzywno - owocowych, kwiatowych, itp.).

Jedną z form dystrybucji towarów zagranicznych są tzw. "centra dystrybucyjne". Służą one promocji głównie drobnych i średnich przedsiębiorstw danego kraju. Centra te posiadają warunki do składowania towarów i ich konfekcjonowania zgodnie z życzeniem odbiorców. Centra stwarzają możliwość stałego eksponowania towarów, organizowania okresowych wystaw specjalistycznych, a także dysponują pomieszczeniami biurowymi i salami konferencyjnymi z niezbędnym zapleczem, w tym dla usług tłumaczeniowych i innych. Większość wymienionych centrów jest zlokalizowana na terenie portu Rotterdam.

Miejscem, które daje sposobność zapoznania się z najnowszymi trendami w modzie światowej a zarazem stwarza możliwość zawierania dużych transakcji, jest Światowe Centrum Mody (World Fashion Centre - WFC) w Amsterdamie. W WFC odbywa się blisko 70% holenderskich imprez związanych z przemysłem odzieżowym.

W Holandii istnieją specjalne instytucje zajmujące się zakupami dla potrzeb sektora publicznego. Wśród nich największe znaczenie ma Holenderska Agencja ds. Zamówień i Zakupów w Zwolle (Nederlands Inkoopcentrum - NiC).

Wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a także organizacje niekomercyjne w Holandii podlegają ustawowemu obowiązkowi rejestracji w izbach handlowo-przemysłowych. Izby te spełniają kluczową rolę w życiu gospodarczym Holandii. Bliższą charakterystykę izb handlowo-przemysłowych podajemy w punkcie 2 tego rozdziału.

1.1 Giełdy towarowe

Tradycyjne holenderskie giełdy towarowe działają jedynie w obrocie produktami ogrodniczymi i rybami, przy czym i one ulegają zmianom dostosowującym je do aktualnych potrzeb rynku. Poprzez giełdy rozprowadza się 70% złowionych ryb, blisko 95% kwiatów, 75% roślin ozdobnych, 90% warzyw szklarniowych, 80% warzyw produkowanych w polu, 60% owoców i niemal całą masę towarową cebulek kwiatowych. W przypadku grzybów giełdy pośredniczą w rozprowadzaniu jedynie połowy produkowanego towaru.

Giełdy są spółdzielniami rolniczymi. Stanowią one miejsce, w którym nie tylko gromadzi się produkty ogrodnicze i oferuje odbiorcy. Giełdy oferują również usługi, z których odpłatnie korzystają: producenci mający możliwość schładzania warzyw, przechowywania owoców przez dowolny okres, przygotowanie cebulek kwiatowych do kwitnienia w określonym czasie, jak również hurtownicy dzierżawiący pomieszczenia zarówno biurowe jak również inne, niezbędne do przygotowania towaru na eksport bądź dla odbiorców krajowych.

Producent dostarcza towar pakowany w skrzynki giełdowe, oznakowane według wymagań giełdy (zawierające dane o producencie i towarze). Towar podlega kontroli przez służbę wewnętrzną giełdy. Producent ma jednak świadomość, że główna odpowiedzialność za jakość towaru spoczywa właśnie na nim. W przypadku reklamacji on ponosi konsekwencje finansowe. Rozprowadzane przez giełdę, przykładowo warzywa, podlegają wyrywkowej "superkontroli" prowadzonej przez inspektora instytucji kontroli jakości (zwany w skrócie KCB) upoważnionej do tego przez Ministerstwo Rolnictwa, Zasobów Naturalnych i Rybołówstwa. Każda partia towaru, kierowana na eksport poza UE jest kontrolowana przez inspektora KCB.

Charakterystycznym elementem giełdy jest zegar giełdowy, służący do ustalania cen sprzedawanego towaru. Wskazówka zegara (obecnie jej rolę spełnia sygnał świetlny) kręci się w kierunku przeciwnym aniżeli w zegarze mierzącym czas: od najwyższej ceny do najniższej. Każdy z uczestników giełdy ma możliwość zatrzymania "wskazówki" za pomocą przycisku znajdującego się na jego pulpicie: kto pierwszy zatrzyma wskazówkę (a więc oferuje najwyższą cenę) ten kupuje towar. Towar (jego ilość, klasa i inne cechy oraz nr producenta) jest określony na tarczy zegara. W przypadku warzyw i kwiatów ciętych stosuje się zasadę, że towar niesprzedany (choćby po minimalnej cenie) na giełdzie danego dnia, zostaje przeznaczony na paszę bądź zniszczony. W takiej sytuacji dostawca warzyw otrzymuje niewielkie odszkodowanie (z funduszu utworzonego w tym celu przez giełdę); giełdy kwiatowe nie utworzyły takiego funduszu.

Giełdy owocowo-warzywne. Do końca 1995 roku działało w Holandii 21 giełd owocowo-warzywnych należących do zrzeszenia giełd w Zoetermeer. Zrzeszenie zajmowało się głównie promocją i analizą rynku owocowo-warzywnego. W następnym roku 9 największych giełd powołało nową strukturę o nazwie "The Greenery International BV" z siedzibą w s`Hertogenbosch. Jest to spółka będąca własnością ogrodników, którzy tworzyli dotychczasowe giełdy. Spółka stanowi sprawniejszą strukturę, szybciej reagującą na zmieniające się wymagania klienta. Trzeba dodać, że klientami giełdy coraz częściej są wielcy odbiorcy, przykładowo wielkie sieci supermarketów, żądający dużych partii jednolitego towaru dostarczonych w określonym terminie. Dostawy te realizuje spółka na podstawie bezpośredniego kontraktu z odbiorcą i producentami. Na giełdę, na której sprzedaje się towar z wykorzystaniem zegara giełdowego trafia pozostała część towaru, którą nabywają hurtownicy/eksporterzy i inni odbiorcy. Greenery obsługuje około 75% rynku - głównie warzywnego. Jednym z problemów nowej struktury jest to, że producenci nierzadko podpisują kontrakty bezpośrednio z odbiorcami, pomijając swą centralę. Giełdy, które nie przystąpiły do Greenery działają indywidualnie, bądź zmierzają do bliższej współpracy z sąsiednimi giełdami (przykładowo, limburska giełda ZON połączyła się ostatnio z niemiecką giełdą NBV/UGA, a 4 giełdy owocowe zmierzają do połączenia się w jedną giełdę o nazwie Fruitmaster).

Giełdy kwiatowe. Aktualnie w Holandii działa 7 giełd kwiatowych: od największej na świecie giełdy w Aalsmeer do najmniejszej wśród nich, Vleuten, która w najbliższych latach zostanie zlikwidowana. Giełdy należą do zrzeszenia giełd kwiatowych z siedzibą w Leiden. Zrzeszenie zajmuje się analizą rynku i podejmuje działania zmierzające do zwiększenia konkurencyjności holenderskiej oferty kwiatowej. Na terenie giełdy Aalsmeer organizowana jest co roku międzynarodowa wystawa kwiatów (w listopadzie, w tym samym okresie czynne są w Amsterdamie targi NTV (De Internationale Tuinbouw Vakbeurs) - obejmujące sprzęt i środki produkcji niezbędne w ogrodnictwie).

W roku 2000 obie imprezy zlokalizowano w RAI Amsterdam.

Giełda roślin ozdobnych mieści się w Boskoop (w pobliżu Hagi). Producenci roślin ozdobnych, (których w okolicach Boskoop znajduje się około tysiąca) organizują w sierpniu coroczne targi o nazwie Plantarium. Jest to największa impreza tego typu w świecie.

Główny ośrodek handlu cebulkami kwiatowymi mieści się w Lisse. Tu są zlokalizowane trzy punkty pośrednictwa w obrocie tym towarem. Głównym pośrednikiem jest spółdzielnia CNB, a następnie przedsiębiorstwo HOBAHO i spółdzielnia CEBECO B.V. Dwie pierwsze instytucje mają swe giełdy, ale za pośrednictwem zegara sprzedaje się jedynie 5% towaru. W CNB funkcję pośredników w transakcjach między producentem a nabywcą pełni 70 maklerów, którzy są zarazem doradcami producenta w określonej dziedzinie produkcji. Warto dodać, że giełda zajmuje się również sprzedażą cebulek "na pniu" (przed ich zebraniem z pola) jak też - pośrednictwem w obrocie nieruchomościami rolnymi.

Inne giełdy

W Holandii nie ma typowych giełd zbożowych, ziemniaczanych (które występowały kilkanaście lat temu) bądź giełd towarów nierolniczych. Obrót tymi towarami odbywa się za pośrednictwem hurtowników, spółdzielni zaopatrzenia i zbytu (np. CEBECO). Duże wytwórnie pasz z reguły same importują zboże bądź inne komponenty niezbędne do produkcji pasz. Przedsiębiorcy zajmujący się handlem zbożem, nasionami roślin strączkowych i paszami są zrzeszeni w Królewskim Stowarzyszeniu Kupców Zboża (Koninklijke Vereniging Het Comite` van Graanhandelaren) z siedzibą w Rotterdamie. Kupcy zajmujący się hurtowym obrotem ziemniakami są zrzeszeni w organizacji o nazwie Vereniging ter Behartiging van den Nederlandschen Aardappelhandel z siedzibą w Hadze. Wymienione, podobnie jak inne zrzeszenia branżowe, dysponują adresami swych członków i mogą być pomocne w znalezieniu eksportera/importera określonego towaru.

W ramach amsterdamskiej giełdy walutowej funkcjonuje giełda wybranych towarów rolnych na bazie transakcji zwanych "future contracts". W kontrakcie producent deklaruje chęć sprzedaży towaru w określonym terminie (w dłuższej perspektywie czasowej). W kontrakcie ustala się ilość, jakość, datę dostawy i cenę; ostateczna cena realizacji kontraktu jest jednak kształtowana przez rynek. Aktualnie giełda zajmuje się obrotem ziemniakami, prosiętami i tucznikami. Rozważa się możliwość poszerzenia zakresu obrotu towarowego o jaja.

1.2. Sieć handlu detalicznego

Holandia posiada dobrze rozwiniętą sieć sklepów detalicznych. Właściciele sklepów, bądź ich sieci są zrzeszeni w dwóch organizacjach:

Królewskim Zrzeszeniu Drobnych i Średnich Przedsiębiorców (MKB-Nederland) - skupiającym 125 drobnych i średnich organizacji branżowych (nie tylko z dziedziny handlu, ale również budownictwa, przemysłu, ochrony zdrowia, żywienia zbiorowego, turystyki, sektora usług i innych);
Federacji Sieci Holenderskich Domów Towarowych (Raad Nederland Detailhandel) - federacji dużych sieci domów towarowych z różnych branż. Członkowie federacji (m.in.: Vromm en Dreesmann, De Bijenkorf, Blokker, C&A, Gamma, Albert Heijn) tworzą największą organizację handlu detalicznego w Holandii.

Obie federacje koordynują współpracę między swymi organizacjami członkowskimi, współpracują z innymi federacjami w kraju i za granicą; reprezentują swych członków wobec władz lokalnych i centralnych w sprawach zawodowych, a także - socjalnych.

Organizację handlu detalicznego scharakteryzujemy nieco bliżej na przykładzie szeroko rozumianej branży spożywczej (prowadzącej również sprzedaż 19 grup "niespożywczych towarów codziennego użytku"). W kraju znajduje się 6300 punktów detalicznej sprzedaży żywności, w tym około tysiąca punktów dowożących towar wprost do gospodarstw domowych. Dominują duże sklepy samoobsługowe, które realizują 69% ogółu obrotów tego rynku. Sklepy specjalistyczne (mięsne, warzywne itp.) zaopatrują 21% rynku, a pozostałe -10%. Od momentu uruchomienia pierwszego w Holandii sklepu samoobsługowego w 1948, roku obserwuje się stały wzrost ich udziału w rynku. W ostatnich trzech latach samoobsługowe supermarkety odnotowały szczególny wzrost w dziale artykułów spożywczych. Obserwuje się natomiast zmniejszanie zainteresowania sklepami specjalistycznymi.

Pod względem wielkości udziału w rynku, poszczególne sieci supermarketów bądź ich grup (współdziałających przy prowadzeniu zakupów towaru) można uszeregować następująco (w procentach udziału wszystkich supermarketów branży spożywczej): Albert Heijn B.V.- wchodzący w skład holdingu Koninklijke Ahold N.V. - 28; Vendex/De Boer/Unigro - 22; Superunie - 20, (w tym Konmar - 2,7); T.S.N. (Trade Service Nederland) - 14; Aldi - 7; Koopconsult - 5; Radar - 4.

Supermarkety i drobniejsze sklepy branży spożywczej utworzyły placówkę marketingowo-badawczą o nazwie Centralne Biuro Sklepów Branży Spożywczej (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel - CBL), która działa w kierunku usprawnienia organizacji i podniesienia efektywności pracy w handlu detalicznym żywnością. CBL m.in. prowadzi szkolenia personelu sklepów, organizuje egzaminy i wydaje świadectwa pomocne w awansie zawodowym; prowadzi badania trendów rynkowych i co dwa lata ogłasza szczegółowe wyniki swych badań; poprzez swe publikacje zmierza do zaznajomienia władz i społeczeństwa o działaniach podejmowanych przez sklepy branży spożywczej, przykładowo, w celu zmniejszenia obciążenia środowiska naturalnego.

Według badań prowadzonych przez CBL, o rosnącej popularności supermarketów decydują:

dobra jakość towaru; jego szeroki asortyment; przyjemna atmosfera w sklepie; elementy te są wyżej cenione przez konsumenta aniżeli poziom cen towarów,
duży wybór porcjowanych artykułów spożywczych, co jest szczególnie akceptowane przez młodych samotnych ludzi.
możliwość szybkiego przygotowania posiłku z gotowych dań, które oferują supermarkety; sprzyja temu fakt, że 46% gospodarstw domowych posiada kuchenki mikrofalowe.
supermarkety dają klientowi możliwość wyboru między artykułem wyprodukowanym metodą konwencjonalną i biologiczną. Obecnie połowa klientów wyraża przekonanie, że te ostatnie są zdrowsze, choć 90% z nich zdaje sobie sprawę z tego, że są one droższe i wielu znich na razie wstrzymuje się od ich zakupu.
nie bez znaczenia jest bliskość supermarketów (jest ich coraz więcej). Pokonanie drogi do sklepu zajmuje klientowi nie więcej jak 10 minut. Z tego powodu coraz mniej klientów dojeżdża do sklepu samochodem (obecnie 47%); 29% dojeżdża rowerem, pozostali dochodzą pieszo.

Obowiązująca od stycznia 1996 roku ustawa pozwala na otwarcie sklepów również wieczorem. Ponad połowa klientów wyraża gotowość zakupów wieczorem; podobna część deklaruje chęć dokonywania zakupów w czwartki i piątki po godzinie 20.

1.2.1. Funkcjonowanie placówek handlowych w Holandii jest prawnie uregulowane Ustawą o czasie pracy sklepów (Winkeltijdenwet), która w 1996 roku zliberalizowała zasady handlu detalicznego. Zgodnie z tą ustawą placówki handlowe mogą świadczyć swe usługi codziennie w godzinach od 6.00 do 22.00 z wyjątkiem niedziel. Ustawa jednocześnie nadaje władzom municypalnym uprawnienia wprowadzenia regulacji prawnych zezwalających na prowadzenie działalności usługowej przez placówki handlowe w niedziele i dni świąteczne. Lokalne organizacje właścicieli sklepów i centrów handlowych mają prawo zgłaszania władzom municypalnym inicjatywy wydania zarządzenia lokalnie zezwalającego na prowadzenie działalności handlowej w niedziele i święta. Jako okoliczności uzasadniające wprowadzenie przepisów zezwalających na prowadzenie działalności handlowej przez sklepy w niedziele wymieniane są :

zalety i walory turystyczne regionu powodujące zwiększony napływ ludności;
względy religijne (społeczności innych wyznań niż katolickie korzystają z usług placówek handlowych również w niedziele);

Przy braku walorów turystycznych władze municypalne, kierując się zasadą zrównania warunków konkurencji, mogą wydać zezwolenie placówkom handlowym na prowadzenie działalności przez 12 niedziel w okresie roku.

W przeciwieństwie do wcześniejszych regulacji prawnych, ww. ustawa nie wyznacza ilości godzin pracy sklepów w okresie 1 tygodnia. Zatem sklepy funkcjonujące dłużej niż wynosi tygodniowy czas pracy pracownika wyznaczony przez Ustawę o ilości godzin zatrudnienia (Arbeidstijdenwet) mogą zatrudniać pracowników na zmiany lub w ramach nadgodzin i zgodnie ze wspomnianą ustawą oraz stosownie do zbiorowych układów o zatrudnieniu i wynagrodzeniach.

2. Izby handlowo-przemysłowe

Izby handlowo-przemysłowe (Kamers van Koophandel, KvK) zostały powołane do życia ustawą z 1963 roku. Aktualnie działa 21 izb, co najmniej jedna w każdej prowincji. Na czele izby stoi zarząd (przewodniczący i trzech lub więcej wiceprzewodniczących), a codzienną pracę izby zajmuje się sekretariat, który podlega sekretarzowi generalnemu. Wszystkie regionalne izby handlowo-przemysłowe należą do Zrzeszenia Izb Handlowo-Przemysłowych z siedzibą w Woerden (Vereniging van Kamers van Koophandel en Fabrieken in Nederland).

2.1 Zadania izb handlowo-przemysłowych

Najogólniej mówiąc zadaniem każdej izby handlowo-przemysłowej jest promocja rozwoju gospodarczego i handlu w rejonie jej działania. W działalności izby można wyróżnić trzy główne kierunki:

doradztwo: ustawa o izbach handlowo-przemysłowych nakłada na nie obowiązek doradztwa oraz informowania rządu i władz administracyjnych w sprawach związanych z handlem oraz życiem gospodarczym w okręgach, w których działają.

usługi: przedsiębiorca może uzyskać w izbie handlowo-przemysłowej adresy producentów, hurtowników, detalistów, eksporterów oraz importerów określonych towarów - zarówno z terenu działalności izby, jak i z całego kraju. Kierując zapytanie (najlepiej na piśmie - dla uniknięcia nieporozumień) należy zapytać o koszt i okres oczekiwania na realizację usługi.
Izba informuje o regulacjach oraz ograniczeniach obowiązujących w imporcie i eksporcie, o targach, wystawach; organizuje odpłatne szkolenia nt. nowych przepisów dotyczących działalności gospodarczej; seminaria na określone tematy; wydaje świadectwa pochodzenia, karnety ATA (tymczasowego dopuszczenia towaru np. na wystawę) oraz inne zaświadczenia niezbędne w handlu i prowadzeniu działalności gospodarczej.

wdrażanie ustaw: izbom handlowo-przemysłowym powierzono - w części lub w całości - realizację szeregu ustaw. Do najważniejszych należą:

ustawa o rejestrze handlowym;
ustawy o tworzeniu firm;

Ad. A) Wgląd do prowadzonych przez izbę rejestrów jest wolny od opłat, natomiast za wyciągi i kopie danych rejestracyjnych pobiera się statutowo ustaloną opłatę. Skomputeryzowanie systemu rejestrowego umożliwia łatwy dostęp do informacji o firmach, zarówno w okręgu działania danej izby, jak i z pozostałych izb holenderskich.

Ad. B) Zasady obowiązujące przy zakładaniu firm zawarte są zasadniczo w dwóch ustawach:

ustawie o tworzeniu przedsiębiorstw, która określa zasady tworzenia zakładów rzemieślniczych, przedsiębiorstw usługowych i handlu obwoźnego, oraz

ustawie o handlu detalicznym. Izby wydają licencje w przypadkach określonych przez ustawę. Ustawa reguluje również zasady obowiązujące przy prowadzeniu hotelu, restauracji lub kawiarni sprzedających napoje alkoholowe. Działalność ta wymaga licencji, którą wydają władze administracyjne po uprzednim pozytywnym zaopiniowaniu wniosku przez izbę handlowo-przemysłową.

2.2. Misje handlowe - sposoby organizacji i koszty

Izby handlowo-przemysłowe wypełniając swe zadania w zakresie promocji eksportu holenderskiego, organizują m. innymi misje gospodarcze i handlowe, konferencje i seminaria w krajach będących przedmiotem zainteresowania jej członków .

Izba podejmie się organizacji misji gospodarczej, handlowej, o ile w przedsięwzięciu takim zainteresowane są co najmniej 2-3 firmy. Maksymalna liczba uczestników nie powinna przekroczyć 15-tu firm, co jest podyktowane względami organizacyjnymi.

Izba zapewnia właściwe kontakty w kraju interesującym dla uczestniczących w misji firm, i pokrywa koszty telekomunikacyjne, związane z organizacją spotkań jak telefony, faksy.
W przypadku organizacji misji, składającej się z kilkunastu uczestników, Izba aranżuje spotkania z kontrahentami w jednym miejscu, zapewniając asystę swego pracownika.
Uczestnicy mniej licznych misji, mają organizowane wizyty i rozmowy bezpośrednio w interesujących firmach - kontrahentach.
Firmy biorące udział w misji, z własnych środków pokrywają koszty przejazdów i hoteli.

Izby handlowo-przemysłowe w Holandii oferują swe usługi organizacji misji dla firm z krajów spoza Unii Europejskiej.
Firmy spoza UE, zlecając usługę organizacji misji na tutejszy rynek, przez jedną z Izb handlowo-przemysłowych, muszą liczyć się z wydatkiem 500 NLG ( 1 NLG ok. 1,80 PLN ) od każdego kontaktu z firmą holenderską.
Koszty przejazdu i hoteli, tak jak w przypadku miejscowych firm, uczestnicy misji pokrywają we własnym zakresie.

Poniżej, w punkcie nr 3, zawarte są informacje nt. innych instytucji promujących eksport holenderski jak agencje czy rady, które odpłatnie organizują konferencje, misje, seminaria itp. przedsięwzięcia służące nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów handlowych.

3. Instytucje promocji eksportu oraz inwestycji zagranicznych

Szereg izb handlowo-przemysłowych ma swe oddziały za granicą. Niektóre z nich współpracują również z polskimi izbami przemysłowo-handlowymi (np. Dordrecht - Kraków), regionalnymi agencjami rozwoju gospodarczego, bądź władzami administracyjnymi województw (np. Izba w Enschede - Łódź; Trade and Communication Centre Noord Brabant - Urząd Wojewódzki w Poznaniu). Oprócz izb handlowo-przemysłowych w promowaniu eksportu holenderskiego bierze udział szereg instytucji i organizacji, zarówno państwowych jak i prywatnych. Do ważniejszych należą:

3.1. Holenderska Agencja Informacyjna Handlu Zagranicznego (Exportbevorderings- en Voorlichtingsdienst van het Ministerie van Economische Zaken, EVD) - podlegająca Ministerstwu Spraw Ekonomicznych. EVD rozpoznaje możliwości eksportowe, promuje towary i usługi przedsiębiorstw holenderskich (m.in. poprzez swe publikacje). Największe znaczenie praktyczne EVD polega na bezpośredniej informacji handlowej dotyczącej ceł, warunków eksportu, ograniczeń w eksporcie do poszczególnych krajów, itp. Agencja posiada bibliotekę zawierającą roczniki statystyczne i inne publikacje przydatne w ocenie rynku poszczególnych krajów (m.in. Polski).

3.2. Holenderska Rada Promocji Handlu (Nederlands Centrum voor Handels Bevordering, NCH) jest prywatną, niedochodową organizacją utworzoną w celu promowania holenderskiego handlu zagranicznego, szczególnie w tych krajach, w których nie działają zagraniczne agendy izb handlowo-przemysłowych bądź inne organizacje promujące handel. NCH zajmuje się m.in. organizacją holenderskich targów za granicą, zbiorowych wyjazdów na targi, misji gospodarczych za granicą i programów dla misji zagranicznych w Holandii, organizacją konferencji, seminariów oraz sympozjów nt. rozwoju gospodarczego w wybranych krajach i regionach świata.

3.3. System Doradztwa Ekonomicznego dla MŚP (Bussiness Innovation Network -" Syntens"). "Syntens" jest organizacją niedochodową, której celem jest usprawnianie działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Organizacja posiada 15 regionalnych oddziałów ( 450-ciu fachowców ), które realizują kilka programów o zasięgu krajowym, jak również prowadzą indywidualne doradztwo o charakterze ekonomicznym. Około 70% środków finansowych "Syntens" pochodzi z Ministerstwa Spraw Ekonomicznych Holandii --reszta z częściowej odpłatności za świadczone usługi.

3.4. Holenderska Agencja Inwestycji Zagranicznych (Commissie voor Buitenlandse Investering in Nederland, Ministerie van Economische Zaken, CBIN) została powołana przez rząd holenderski w celu wspierania ważnych z punktu widzenia gospodarki Holandii inwestycji zagranicznych. CBIN dysponuje niezbędnymi adresami, informacjami gospodarczo-finansowymi i statystycznymi oraz ułatwia kontakty z bankami, firmami badającymi rynek, agencjami prowadzącymi usługi w zakresie księgowości, ośrodkami badawczymi, organami administracji, urzędami celnymi. Gdy zagraniczna firma zdecyduje się utworzyć oddział w Holandii, CBIN nadal służy ogólną konsultacją. Jej usługi są bezpłatne. CBIN posiada również oddziały zagraniczne. W Europie kontakt z nią jest możliwy m.in. poprzez holenderskie placówki dyplomatyczne.

4. Źródła informacji gospodarczej

Zasadniczą rolę w gromadzeniu informacji o firmach, działających na rynku holenderskim spełniają regionalne izby handlowo-przemysłowe posiadające komputerowe bazy informacyjne. Dane te są udostępniane odpłatnie na zapotrzebowanie firm, zarówno holenderskich, jak i zagranicznych.

Podstawowe dane o firmie zarejestrowanej w okręgowej izbie handlowo-przemysłowej daje wyciąg z rejestru handlowego. Dane te ograniczają się jednak do podstawowych informacji, jak nazwa firmy i jej forma prawna, data powstania firmy, nazwisko dyrektora i osób upoważnionych do podpisywania dokumentów oraz kapitał zaangażowany w utworzenie firmy. Udostępnienie danych szerzej charakteryzujących firmę zależne jest od jej zgody.

Telefoniczne dane z rejestru można uzyskać w Holandii łącząc się z numerem 0900-2023037. Koszt tego połączenia wynosi 1,05 NLG/min.

Na pisemne życzenie zainteresowanego izba może wystawić pisemny wyciąg z rejestru handlowego firm zarejestrowanych w tej izbie. Koszt wyciągu jest zależny od jego obszerności i jest liczony w następujący sposób: za pierwsze 9 linii tekstu płaci się 9 NLG; za dalszą część tekstu (do 9 linii) płaci się kolejne 9 NLG. Wyciąg wystawia się zawsze w języku niderlandzkim. Jeśli interesant chce otrzymać wyciąg w języku angielskim, wówczas otrzymuje obie wersje językowe i płaci za obie według wyżej wymienionych zasad.

W regionalnych izbach handlowo-przemysłowych wprowadzony został system informacji handlowej (Handels Informatie System - HIS), gromadzący bardziej szczegółowe dane o produktach i usługach oferowanych przez przedsiębiorstwa zarejestrowane w izbie. Informacje do tego banku danych pochodzą z ankiet zbieranych corocznie przez izby wprost z przedsiębiorstw. Minimalny koszt informacji z HIS wynosi 225 NLG bądź 450 NLG, w zależności od tego, czy klient zainteresowany jest adresami z jednej izby regionalnej, czy również spoza terenu jej działania.

Zrzeszenie Izb Handlowo-Przemysłowych w Woerden dysponuje pełnym komputerowym zapisem rejestru handlowego, do którego ma dostęp każda izba regionalna. W ramach tej bazy funkcjonuje Holland Trade System (HTS) stanowiący zbiór ofert przekazywanych przez zagraniczne oddziały holenderskich izb handlowych i ambasady holenderskie. System ten może być pomocny polskiemu przedsiębiorcy poszukującemu (za pośrednictwem Ambasady Królestwa Niderlandów w Warszawie) holenderskiego eksportera określonego towaru.

Regionalne izby handlowo-przemysłowe wydają swe comiesięczne biuletyny, przesyłane prenumeratorom. Istnieje możliwość zamieszczenia tam oferty, przykładowo polskiego przedsiębiorstwa.

Podane wyżej orientacyjne ceny i warunki usług świadczonych przez izby mogą ulec zmianie, bądź - z różnych powodów - mocno odbiegać od oczekiwań interesanta. Dla uniknięcia nieporozumień, w każdym przypadku korzystania z usług izb handlowo-przemysłowych, należy pisemnie zapytać o rzeczywisty koszt określonej usługi, formę płatności, termin realizacji itp.

Latem 1998 roku rozpoczęła swą działalność Niderlandzko-Polska Izba Gospodarcza z siedzibą w Hadze posiadająca swe "polskie biuro" w Warszawie. Izba jest organizacją niekomercyjną, ale też nie dotowaną, stąd za swe usługi pobiera opłaty. Jej usługi obejmują m.in.: doradztwo w zakresie handlu z Holandią (adresy, informacja o rynku i warunkach eksportu/importu); prowadzenie banku ofert (w obie strony); badania marketingowe dla produktu polskiego pochodzenia; kojarzenie partnerów gospodarczych; doradztwo w zakresie inwestycji przy uruchamianiu własnego przedsiębiorstwa lub j.v.; usługi tłumaczeniowe; organizację misji handlowych, zespołowego udziału w targach, wystawach itp.

Do cennych źródeł informacji gospodarczych należą publikacje i informatory dostępne na holenderskim rynku wydawniczym (adresy wydawnictw w końcowej części Przewodnika):

- ABC handlu i przemysłu (ABC voor Handel en Industrie).

Publikacja wydawana co roku, zawierająca podstawowe dane o firmach działających na rynku holenderskim, producentach, ważniejszych przedsiębiorstwach handlowych, hurtowniach oraz firmach agencyjnych. Publikowana jest w języku niderlandzkim i zawiera podstawowe dane o około 17 tysiącach przedsiębiorstw. Dane te to m.in.: nazwa, adres, numer rejestru, forma prawna, kapitał zakładowy, profil działalności, sektor gospodarki wraz z podaniem podstawowych grup towarowych i ważniejszych towarów, nazwisko dyrektora. Informacje w tej publikacji usystematyzowane są w różnych układach: alfabetycznym - według nazw firm i towarów; branżowym - według 17 głównych grup oraz według głównego profilu działalności firm. Zawarty jest w niej również alfabetyczny spis firm zagranicznych i przedstawicielstw założonych w Holandii.

- Holland Exports

Informator stanowiący wykaz adresowy eksporterów holenderskich w języku angielskim, francuskim, niemieckim i hiszpańskim, publikowany co 2-3 lata przez ABC voor Handel en Industrie C.V. w podziale na eksporterów artykułów konsumpcyjnych - żywnościowych i nieżywnościowych, artykułów rolnych, produktów sadownictwa oraz usług. Wykazy adresowe tych pięciu działów obejmują około 8,3 tys. firm eksportowych i zawierają podstawowe dane o firmach, jak w "ABC handlu i przemysłu".

- Kompass Nederland

Informator zawierający dane o ponad 25 tys. firm holenderskich oraz ich 40 tys. wyrobów i usług, usystematyzowanych zgodnie z Powszechnym Systemem Klasyfikacyjnym (UCS). Publikacja ta jest wydawana corocznie w 2 tomach (z suplementem) i dostarcza podstawowe informacje o przedsiębiorstwach funkcjonujących w Holandii. Dostępna jest także wersja komputerowa na CD-ROM, którą m.in. dysponuje Biuro Radcy Handlowego Ambasady R.P. w Hadze.

Pogłębioną informację o firmach holenderskich można uzyskać z obecnych na rynku Holandii wywiadowni gospodarczych Dun and Bradstreet International B.V. (posiadająca swe przedstawicielstwo także w Polsce); Graydon B.V.; Mariendijk Intermediair B.V. (adresy w końcowej części Przewodnika). Udzielają one najczęściej informacji na podstawie podpisanych umów lub systemu abonamentów, stosując wówczas obniżone stawki cenowe.

Opinie handlowe przekazywane przez wywiadownie gospodarcze zawierają, oprócz podstawowych danych o firmie, informacje o jej właścicielach, charakterze działalności, sytuacji finansowej, zdolności kredytowej. Uzyskanie takiej opinii trwa około 10-14 dni, ale jest możliwe również złożenie zamówienia na usługę pilną lub ekspresową - oczywiście za znacznie podwyższoną opłatą. Dla polskich przedsiębiorców praktycznym jest uzyskiwanie opinii handlowych z wywiadowni gospodarczych za pośrednictwem Krajowej Izby Gospodarczej (INFO-NET) w Warszawie.

Istotnym źródłem informacji handlowej może być Ambasada Królestwa Niderlandów w Warszawie oraz polskie instytucje, w szczególności takie jak:

- Centrum Badań Wspólnot Europejskich należące do Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego w Warszawie, gdzie można uzyskać informacje dotyczące m.in. Układu Stowarzyszeniowego Polski ze Wspólnotami Europejskimi, w tym informacje dotyczące warunków eksportu towarów polskich na rynki UE. Ośrodek dysponuje bieżącymi informacjami otrzymywanymi z Komisji Europejskiej w Brukseli;

- Krajowa Izba Gospodarcza posiadająca m.in. Dzienniki Urzędowe UE, zawierające aktualne informacje dotyczące zmian stawek celnych, obowiązujących kontyngentów importowych i inne;

- Departament Administrowania Obrotem Towarami i Usługami (Ministerstwo Gospodarki) dysponujący informacjami o warunkach uzyskiwania alokacji eksportowej na towary objęte ograniczeniami wynikającymi z Układu Europejskiego;

- Centrum Informacji Rynkowej Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, publikujące wydawnictwo "Rynek" i inne, zawierające aktualne informacje o możliwościach inwestowania oraz wymiany towarowej z zagranicą.

- Info Courier, miesięcznik wydawany przez Polsko-Amerykański Instytut Przedsiębiorczości, zawierający m.in. obszerny wykaz ofert współpracy gospodarczej.

5. Reklama, promocja, targi

Oferta handlowa na rynek holenderski powinna być skierowana bezpośrednio do importerów, agentów, zrzeszeń branżowych. W Holandii firmy produkcyjne dokonują zakupów zwykle za pośrednictwem wyspecjalizowanych firm handlowych. Promocja wyrobów może też być prowadzona przez przesłanie katalogów lub próbek towarów potencjalnym nabywcom, ogłoszenia w prasie fachowej, udział w targach.

Najbardziej znane centra targowe w Holandii to: RAI-Amsterdam, Jaarbeurs-Utrecht, MECC-Maastricht, Ahoy´-Rotterdam. Odbywają się tam corocznie setki imprez, w tym wiele o charakterze międzynarodowym. W samym tylko RAI w Amsterdamie organizuje się rocznie około 70 imprez wstawienniczych oraz ponad 1000 sympozjów i kongresów, które przyciągają ponad 2,5 miliona odwiedzających. Targi w Utrechcie odwiedza rocznie 3 mln osób z całego świata; odbywają się tu słynne Trade Mart (stała ekspozycja firm czynna w każdy pierwszy poniedziałek miesiąca).

W celu uzyskania szczegółowych informacji o imprezach i warunkach uczestnictwa należy kontaktować się bezpośrednio z organizatorami targów. Ceny wynajmu stoiska są bardzo zróżnicowane w zależności od prestiżu imprezy i czasu jej trwania.

Zbiorowe wyjazdy firm polskich na zagraniczne imprezy targowe organizuje m.in. Krajowa Izba Gospodarcza w Warszawie.

6. Zamówienia publiczne

Najważniejszą instytucją organizującą przetargi na zakupy publiczne w Holandii jest Holenderska Agencja ds. Zamówień i Zakupów (Nederlands Inkoopcentrum, NiC). Instytucja ta dokonuje około 40% wartości zakupów publicznych w Holandii. Pozostałe zakupy dokonywane są przez odpowiednie komórki ministerstw i innych instytucji rządowych oraz władze miast i prowincji.

Przetargami publicznymi/rządowymi objęte są:

roboty publiczne (budowa mostów, dróg i realizacja innych projektów infrastrukturalnych);
ruchomości (materiały, sprzęt, urządzenia, a także kompletne projekty "pod klucz");
usługi (consulting, accounting, ubezpieczenia itp.).

W sferę zakupów rządowych wchodzą również zakupy uzbrojenia, wyposażenia dla wojska itp.; są one objęte odrębnymi regulacjami.

Struktura przyznania przetargów organizowanych w Holandii w skali globalnej (nie tylko przez NiC) przedstawia się następująco: 80%-firmy holenderskie; 10%-firmy z pozostałych krajów Unii Europejskiej; 10%-firmy z pozostałych krajów (dominują firmy amerykańskie i japońskie). Udział firm z Polski i z pozostałych krajów EŚW jest znikomy. Wynika to przede wszystkim ze sporadycznego udziału firm polskich w przetargach. Polskie firmy mogłyby mieć szansę wygrania przetargów w takich dziedzinach jak:

wyroby tekstylne i skórzane (dostawa koców, mundurów, butów, itp.)
meble biurowe
materiały budowlane
usługi budowlano-konstrukcyjne

Szanse takie istnieją mimo dodatkowych ograniczeń wynikających z tzw. protokołów stalowego i tekstylnego między RP i UE oraz wymogu uzyskania przez obywateli RP pozwolenia na pracę w krajach UE. Udział firm polskich w przetargach rządowych UE może zakończyć się powodzeniem, jeżeli poza konkurencyjną ceną i odpowiednią jakością usługi zostaną spełnione następujące warunki:

skrupulatne spełnienie formalnych wymogów przetargu (niespełnienie najdrobniejszego wymogu formalnego jest często powodem do odrzucenia oferty firmy zagranicznej i przyjęcia oferty firmy lokalnej);
częste uczestniczenie w przetargach na wybranych rynkach celem wyrobienia sobie marki i nawiązania osobistych kontaktów z organizatorami przetargów (firma uczestnicząca po raz pierwszy w ofercie kraju członkowskiego UE nie ma większych szans na wygranie przetargu);
posiadanie na danym rynku ośrodka dystrybucji lub co najmniej przedstawicielstwa, by zapewnić odpowiednią płynność dostaw i serwis po dostawie (korzystnym elementem jest zatrudnianie lokalnej siły roboczej do czynności serwisowych).

W momencie składania oferty przetargowej firma nie ma obowiązku dokładnego określania podwykonawców. Jednakże w momencie przystępowania do wykonania kontraktu organizator ma prawo nie zaakceptować wskazanego podwykonawcy. Polska firma może również wystąpić w charakterze podwykonawcy firmy np. holenderskiej, która wygrała przetarg.

Wszystkie przetargi o wartości powyżej 100 tys. ECU są ogłaszane w dodatku do Dziennika Urzędowego UE ("Supplement to the Official Journal of the European Communities"). Dziennik Urzędowy UE jest dostępny dla wszystkich zainteresowanych w EUROINFO - Warszawa, ul. Żurawia 6/42.

W Holandii nie ma obowiązku publikacji informacji o przetargach i nie jest publikowany krajowy biuletyn przetargowy. Informacje o przetargach są natomiast często publikowane w prasie lokalnej, zwłaszcza jeżeli organizatorem przetargu są władze prowincji lub miasta. Przetargi organizowane przez te instytucje rzadko są zgłaszane do publikacji w Dzienniku Urzędowym UE.

7. Finansowe ułatwienia dla działalności gospodarczej

Stosowane przez rząd Holandii ułatwienia kredytowe i programy finansowe są czynnikami sprzyjającymi rozwojowi dwustronnej współpracy gospodarczej i służą aktywizowaniu kontaktów między podmiotami gospodarczymi obu państw. Niżej omówione instrumenty są wprawdzie przeznaczone dla przedsiębiorców holenderskich, niemniej ich dostępność wpływa stymulująco na nawiązywanie współpracy z partnerami w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

7.1. Kredyt na inwestycje w Europie Środkowo -Wschodniej

W 1993 roku wprowadzono w Holandii gwarantowane przez rząd kredyty na inwestycje podejmowane przez firmy holenderskie w państwach Europy Środkowo-Wschodniej (OE Investment Credit Facilities).

Kredyty w wysokości od 1 do 5 mln NLG udzielane są przez Holenderski Bank Inwestycyjny (De Nationale Investeringsbank N.V.; NIB). Okres zwrotu kredytu wynosi od 3 do 12 lat przy maksymalnie 3-letniej karencji. Gwarancje rządowe obejmują 90% wartości kredytu.

Przyznanie kredytu na inwestycje w państwach Europy Środkowo-Wschodniej podlega dość rygorystycznym zasadom, wśród których najistotniejsze to:

kredyt przyznawany jest wyłącznie dla już istniejących w tych państwach oraz efektywnie funkcjonujących joint-ventures;
wymagany jest dobrze przygotowany business plan, przekonujący o opłacalności ekonomicznej przedsięwzięcia;
fachowość oraz doświadczenie kredytobiorcy w działalności gospodarczej, jak również pobudki powodujące podjęcie decyzji o inwestowaniu w Polsce.

Górna granica całkowitej wartości tej linii kredytowej nie została określona; gwarancją zaspokojenia potrzeb potencjalnych kredytobiorców holenderskich jest dysponowanie przez rząd Holandii większościowym pakietem udziałów w banku zarządzającym kredytami inwestycyjnymi NIB. Wg informacji banku wykorzystanie przez przedsiębiorców holenderskich tej linii kredytowania inwestycji w Polsce wyniosło na koniec 1997 roku łącznie ponad 50 mln NLG, co stanowi około 33% wartości tej linii kredytowej dotychczas udostępnionej na inwestycje firm holenderskich w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

7.2. Ubezpieczenia kredytowych transakcji eksportowych

Instytucją ubezpieczającą kredyty eksportowe przedsiębiorców holenderskich jest korporacja Holenderskie Towarzystwo Ubezpieczania Kredytów (Nederlandsche Creditverzekering Maatschappij N.V.; NCM). Towarzystwo udziela gwarancji do 95% wartości kredytowej transakcji eksportowej zarówno od ryzyka handlowego, jak i politycznego w zależności od kraju oraz rodzaju i wartości transakcji eksportowej. Rząd holenderski może udzielić reasekuracji dla gwarancji przyznanych przez instytucje rynkowe.

Ogólne zasady ubezpieczania kredytów na eksport do poszczególnych krajów, określane są decyzjami podejmowanymi wspólnie przez przedstawicieli holenderskiego banku centralnego, Ministerstw Finansów oraz Spraw Ekonomicznych i NCM.

Maksymalne pokrycie kredytu, stosowane przez NCM dla transakcji eksportowej waha się w granicach 75% - 95% wartości kredytu. Kredyty dla transakcji eksportowych do Polski, gwarantowane są na bardzo korzystnych zasadach - NCM pokrywa do 95% wartości transakcji, a od pierwszej połowy 1997 r., zniesiono górną granicę wartości ubezpieczanych kredytów.

7.3. Finansowe instrumenty promocji eksportu

Rząd holenderski stosuje szereg instrumentów finansowych wspierających działalność eksportową , które odnoszą się do wymiany handlowej realizowanej przez firmy holenderskie również z rynkiem polskim. Rolę promującą holenderski eksport (poza gwarancjami NCM dla kredytów eksportowych) w wymianie handlowej z Polską spełniają programy:

Subsydiowanie Promocji Eksportu (Subsidieregeling Exportmedewerkers Midden- en klienbedrijf - SEM)

Program sybsydiowania promocji eksportu SEM przeznaczony jest dla małych i średnich firm holenderskich o wielkości eksportu nie przekraczającej 30% obrotów firmy. Subsydiowaniem objęte jest zatrudnianie specjalistów wykonujących badania rynkowe służące zwiększeniu eksportu firmy funkcjonującej na rynku przez okres min. 2 lat. Maksymalna wartość subsydium na ten cel działalności firmy wynosi 20 tys. NLG rocznie.

Subsydiowanie Rozpoczęcia Eksportu (Programma voor Starters op Buitenlandse markten - PSB)

Wprowadzone w 1997 roku zmiany do programu finansowego wsparcia dla rozpoczynających działalność eksportową PSB pozwoliły na objęcie tym instrumentem eksportu inicjowanego przez małe firmy holenderskie na niektóre rynki państw Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polski (dotychczas program miał zastosowanie wobec firm rozpoczynających eksport na rynki państw UE, Norwegii, Islandii i Turcji).

Roczny budżet programu wynosi 2 mln NLG przy subsydiowaniu każdego zatwierdzonego projektu w wysokości 5 tys. NLG. Programem tym objęte są małe firmy holenderskie o eksporcie nie przekraczającym 30% obrotów firmy, zamierzającej rozpocząć eksport na nowy rynek zagraniczny.

Subsydiowanie Kredytowania Transakcji Eksportowych (Besluit subsidies exportfinanciering - BSE)

Program subsydiowania transakcji eksportowych BSE dotyczy eksportu trwałych środków produkcji, jak również produktów o długim cyklu wytwarzania (np. materiał siewny). Subsydium jest przeznaczone na finansowanie różnicy w koszcie kredytu na eksport dostępnego dla firmy holenderskiej oraz dla zagranicznej firmy konkurencyjnej, oferującej ten sam produkt w eksporcie na określony rynek.

Program Współpracy Gospodarczej (Programma Economische Samenwerking Projecten - PESP)

W ramach programu PESP subsydiowany jest rozwój dwustronnej współpracy gospodarczej między firmami holenderskimi i krajów rozwijających się , obejmując również państwa Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polskę. Budżet programu PESP wynosi rocznie ok.10 mln NLG. Subsydiowaniem ze środków PESP objęte są projekty stwarzające firmie holenderskiej realne możliwości realizacji eksportu.

Rezerwa Ryzyka Eksportowego (Exportrisicoreserve - ERR)

Małe firmy holenderskie realizujące transakcje eksportowe mogą tworzyć fundusz rezerwowy na kompensatę podatków w zwią ku z ryzykiem ponoszonym w eksporcie z tytułu niewykonania płatności przez importera lub zmiany kursu walutowego. Wykorzystanie rezerwy finansowania podatków podlega holenderskiej ustawie podatkowej i wynosić może w skali roku do 5% wartości eksportu nie przekraczającej 100 tys. NLG.

8. Zasady kupna ziemi i nieruchomości przez cudzoziemców

Zasady prawne kupna nieruchomości w Holandii są bardzo liberalne i nie różnicują warunków zakupu dla cudzoziemców oraz obywateli holenderskich. Regulacje prawne w tym zakresie zawarte są w holenderskim kodeksie cywilnym.

Cudzoziemiec może kupić dowolną część ziemi przeznaczoną na sprzedaż. Zakupu może dokonać od prywatnego właściciela (w tym farmera), jak również od władz gminnych lub prowincjonalnych, będą cych prawnym dysponentem gruntów. Dla transakcji zakupu ziemi nie ma znaczenia status prawny pobytu cudzoziemca w Holandii. Ma natomiast istotne znaczenie przeznaczenie ziemi będącej przedmiotem transakcji. Według przepisów holenderskich oraz planów przestrzennego zagospodarowania kraju, grunty nie mogą zostać wykorzystane przez nowego wł aściciela, posiadającego prawo ich wł asności, w innym celu niż dotychczas określony lub przewidziany dla określonych regionów ich zagospodarowania. Zatem przepisy określane jako land destination oraz zone regulation wprowadzają zakres możliwego wykorzystania zakupionych gruntów. Zakres ten odnosi się zarówno do osób fizycznych i prawnych krajowych, jak też zagranicznych. Można ubiegać się o zmianę przeznaczenia określonego gruntu, lecz jest to sprawa dość trudna w świetle obowiązywania planów przestrzennego zagospodarowania oraz przepisów o ochronie środowiska i naturalnych zasobów krajobrazowych.

Własność ziemi jest zarejstrowana w publicznie dostępnym rejestrze ziemskim. Rejestracja obejmuje informacje o prawie własności, zapisach hipotecznych, prawie przejazdu i innych prawach rzeczowych oraz wszelkie postanowienia sądu odnoszące się do nieruchomości. Umowy dzierżawy, które nie nadają praw rzeczowych, nie są wpisywane do rejestrów ziemskich. Zakupu i sprzedaży ziemi można dokonywać bez szczególnych wymogów prawnych, niemniej jednak przekazywanie praw własności wymaga sporządzenia aktu notarialnego.

W przypadku kupna budynku nowy właściciel musi spełnić cele wykorzystania nieruchomości przewidziane w dotychczasowych planach zgodnie z regułami ochrony środowiska, a decyzja o sprzedaży budynku podejmowana jest przez władze lokalne będące jego prawnym dysponentem.

Zagraniczna osoba prawna musi notarialnie udokumentować swe funkcjonowanie na rynku macierzystym w przypadku zamiaru kupna budynku w Holandii. Osoby fizyczne lub prawne niektórych gmin Holandii mogą korzystać z prawa pierwokupu, a władze gmin mają prawo wyznaczać minimalną cenę sprzedaży budynków.

Na rynku holenderskim funkcjonują dwie organizacje kompetentne na szczeblu krajowym w zakresie gospodarki nieruchomościami: Agencja Budynków Rządowych (Rijksgebouwendienst), zajmująca się obrotem nieruchomościami publicznymi pozostającymi w dyspozycji rządu i wchodząca w skład holenderskiego Ministerstwa Mieszkalnictwa, Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska, oraz agencja branżowa - Zrzeszenie Holenderskich Towarzystw Rozwoju Budownictwa (Vereniging van Nederlandse Projektontwikkeling Maatschappijen - NEPROM), której członkowie zajmują się gospodarką nieruchomościami na zasadzie komercyjnej. Obie te agencje mają swoje siedziby w Hadze. Na szczeblach prowincjonalnym i municypalnym również funkcjonują agencje obrotu nieruchomościami, których działalność jest ograniczona do obszaru prowincji lub gminy. Ponadto dla zainteresowanych kupnem nieruchomości oferują swe usługi liczne na rynku holenderskim biura pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.

PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W HOLANDII

1. Wstęp

Istnieje wiele form prowadzenia działalności gospodarczej w Holandii przez polskie podmioty. Najprostszą z nich jest eksport polskich produktów do Holandii. W takim przypadku istotna jest znajomość przepisów celnych (zob. część 2 poniżej). Innym sposobem prowadzenia działalności eksportowej jest wyznaczenie agenta handlowego bądź zawarcie umowy dystrybucji z holenderskim partnerem (część 3 poniżej). W pewnym jednak momencie ustanowienie swej obecności w Holandii może stać się pożądane.

Jest to możliwe w formie oddziału lub spółki handlowej (części 4 i 5 poniżej). Na mocy Układu o Stowarzyszeniu RP ze Wspólnotami Europejskimi obywatele polscy mogą również wybrać inne formy prowadzenia działalności gospodarczej w Holandii, takie jak praca we własnym przedsiębiorstwie lub różnego rodzaju spółki bez osobowości prawnej, a mianowicie Maatschap, Vennootschap onder Firma (v.o.f.) czy Commanditaire Vennootschap (c.v.), które są podobne do polskich spółek-odpowiednio-cywilnej, jawnej i komandytowej. Zagadnienia te wychodzą jednakże poza zakres niniejszego przewodnika. Pozostała część tego rozdziału poświęcona jest kilku ogólnym kwestiom ważnym dla prowadzenia działalności gospodarczej w Holandii: ustawie o konkurencji (część 6), własności intelektualnej (część 7), możliwości zatrudniania pracowników polskich przez holenderski podmiot gospodarczy (część 8) oraz podatkom (część 10).

Zagadnienia te są złożone i dlatego rozdział ten należy traktować jako szeroki, lecz nie wyczerpujący ich zarys. Dla przykładu należy wspomnieć, że zgodnie z holenderską ustawą o zakładaniu przedsiębiorstw ("Vestigingswet Bedrijven") istnieje obowiązek uzyskania zezwolenia lokalnej izby handlowo-przemysłowej na prowadzenie przedsiębiorstwa zaangażowanego w pewne rodzaje działalności gospodarczej, jak np. budownictwo, przetwórstwo spożywcze, handel detaliczny, itd. Aby otrzymać takie zezwolenie należy, w zależności od typu działalności, spełnić wymogi dotyczące ogólnych kwalifikacji przedsiębiorcy, technologii przemysłowej ("bedrijfstechniek") oraz/lub przygotowania do zawodu ("vaktechnische"). Te i inne zagadnienia są jednak zbyt szczegółowe, by je w tym miejscu omawiać. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji związanych z działalnością gospodarczą należy zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej.

2. Przepisy celne

Import towarów do Holandii podlega opłatom celnym zgodnym z Kodeksem Celnym Wspólnoty. Eksport towarów na ogół nie podlega ocleniu. Ponadto, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, import produktów rolnych, w zależności od ich rodzaju, może być objęty opłatami wyrównawczymi, podczas gdy eksport produktów rolnych może korzystać z dotacji eksportowych (agricultural restitutions).

Import towarów do Holandii podlega także podatkowi od wartości dodanej (VAT) w wysokości 17,5% (stawka podstawowa) i 6% (stawka obniżona).

W przypadku importu niektórych produktów stosuje się podatek akcyzowy. Zaliczają się do nich: oleje mineralne, wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe, wino i piwo.

Klasyfikacja towarów w odniesieniu do ceł importowych oparta jest na Zbiorze Nomenklatur. Zbiór Nomenklatur opiera się z kolei na Systemie Zharmonizowanym obowiązującym również w Polsce.

Cła importowe i VAT odnoszący się do importu są kalkulowane na podstawie wartości celnej. Wartość celną ustala się stosownie do zaleceń Kodeksu Celnego Wpólnot Europejskich. Jeżeli umowa sprzedaży została zawarta z kupującym zanim nastąpił import towaru, wartość transakcji może być zaakceptowana jako podstawa wyceny celnej pod warunkiem, że nie miało na nią wpływu wzajemne powinowactwo sprzedającego i kupującego. Za wartość celną przyjmuje się cenę faktycznie zapłaconą bądź należną za towary sprzedawane na eksport na teren obszaru celnego Wspólnoty. W przypadku wielokrotnych następujących po sobie sprzedaży poprzedzających import towarów, do ustalenia wartości celnej może zostać użyta ostatnia transakcja sprzedaży tzn. ta, po której towary znalazły się na terenie obszaru celnego Wspólnoty lub sprzedaż mająca miejsce na tym terenie, zanim nastąpiło wprowadzenie towarów do wolnego obiegu. Jeżeli jednak deklarowana wartość transakcji odwołuje się do sprzedaży poprzedzającej wymienioną wyżej ostatnią transakcję, władze celne będą wymagały zadowalającego dowodu, świadczącego o tym, że sprzedaż nastąpiła z intencją eksportu na teren wymienionego obszaru celnego. Jeśli nie istnieje umowa kupna-sprzedaży, wartość celna zostanie oszacowana przy pomocy jednej z wielu dostępnych w tym celu metod.

W przypadku różnicy zdań co do wartości celnej lub stawki/klasyfikacji towarów, które mają być zastosowane, importer może zgłosić inspektorowi celnemu wątpliwości dotyczące decyzji władz celnych.

Importer może dalej odwołać się od decyzji inspektora celnego w Komisji Taryf, która jest specjalnym organem uprawnionym do rozstrzygania w sprawach importowych.

Ogólnych informacji na temat opłat i przepisów celnych udziela się pod numerem tzw. Telefonu Celnego: 0800-0143, z którym można łączyć się bezpłatnie z Holandii od poniedziałku do czwartku od 8.00 do 22.00 i w piątek od 8.00 do 17.00 a dla telefonujących z zagranicy pod numerem: 0031-45-5 743 031 (za opłatą).

3. Agent handlowy i dystrybutor

3.1 Agent handlowy

Jeżeli zagraniczne przedsiębiorstwo nie chce otwierać siedziby na terenie Holandii, może wyznaczyć agenta handlowego. Przepisy dotyczące agentów handlowych są zgodne z Dyrektywą Komisji Europejskiej z 1986 roku na ten temat i są skodyfikowane w holenderskim kodeksie cywilnym. Na mocy tych przepisów agentem handlowym może być osoba fizyczna lub prawna wyznaczana przez zleceniodawcę na czas ograniczony bądź nie, w celu świadczenia usług jako pośrednik (np. ubieganie się o zamówienia). W przypadku niektórych agentów handlowych również w celu negocjowania i zawierania kontraktów z osobami trzecimi w imieniu i na rzecz mocodawcy, nie będąc przez niego zatrudnionym. Zasięg działania agenta handlowego jest zazwyczaj ograniczony do danego terenu. Wiele z przepisów stanowiących o agentach handlowych ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że nie jest możliwe ich uchylenie przy pomocy umowy zawartej według prawa holenderskiego. Agenci handlowi muszą być wpisani do rejestru handlowego izby handlowo-przemysłowej. W przypadku, gdy zagraniczny zleceniodawca wyznaczył agenta handlowego uprawnionego do zawierania kontraktów w jego imieniu, ma on, podobnie jak każdy zleceniodawca posiadający siedzibę w Holandii, obowiązek wpisania się do rejestru.

3.1.1. Prowizja

Agent handlowy pracuje zazwyczaj w systemie prowizyjnym. Przepisy określają reguły pobierania prowizji. Tak zwana klauzula "del credere" może zostać wykorzystana do obciążenia w pewnym stopniu odpowiedzialnością agenta handlowego za niewywiązywanie się osoby trzeciej z kontraktu ze zleceniodawcą.

3.1.2 Wypowiedzenie

Poza przypadkami wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym lub za porozumieniem stron, jeżeli umowa agencyjna została zawarta na czas nieokreślony, podlega ona wypowiedzeniu przez którąkolwiek ze stron za ustalonym - a w przypadku braku takich ustaleń - za ustawowym okresem wypowiedzenia. Ustawa określa minimalny możliwy do uzgodnienia okres wypowiedzenia. Umowa agencyjna zawarta na czas określony wygasa z mocy prawa z końcem okresu na który została zawarta. Jeżeli strony kontynuują współpracę po upływie tego terminu, staje się umową zawartą na czas nieokreślony na tych samych warunkach (podlegającą opisanym wyżej zasadom wypowiedzenia).

Osoba fizyczna będąca agentem handlowym, mimo że nie jest pracownikiem, korzysta w pewnym zakresie z takiej samej ochrony jak pracownik. Jeśli, na przykład, działa ona na rzecz nie więcej niż dwóch zleceniodawców, umowa agencyjna nie może (z wyjątkiem nagłej przyczyny lub za porozumieniem stron) być wypowiedziana przez zleceniodawcę, bez wcześniejszej zgody dyrektora regionalnego biura pracy.

3.1.3 Rekompensata z tytułu przysporzenia reputacji i wyrobionych stosunków

Z chwilą wygaśnięcia umowy agencyjnej, agent handlowy ma prawo do rekompensaty z tytułu przysporzenia reputacji i wyrobionych stosunków tzw. goodwill indemnity (bez wpływu na jego prawo do ubiegania się o odszkodowanie) z zastrzeżeniem, że:

pozyskał dla zleceniodawcy nowych klientów lub w istotny sposób podniósł wartość kontraktów z dawnymi klientami, wskutek czego zleceniodawca w dalszym ciągu odnosi znaczne korzyści z takich kontraktów; oraz
wysokość wypłaty jest godziwa, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, a szczególnie ewentualne stracone przez agenta prowizje.

Kwota rekompensaty nie może przekraczać sumy równej rocznemu wynagrodzeniu agenta, skalkulowanego na podstawie wcześniejszych wynagrodzeń. Prawo do rekompensaty podlega ograniczeniom czasowym i rekompensata nie będzie przysługiwała w niektórych określonych sytuacjach, jak na przykład gdy umowa agencyjna została wypowiedziana wskutek okoliczności, w których agent byłby odpowiedzialny za szkody poniesione przez zleceniodawcę.

3.1.4 Klauzula zakazu konkurencji

Klauzula zakazu konkurencji musi mieć formę pisemną i może być ważna przez 2 lata od chwili wygaśnięcia umowy agencyjnej. Sąd, na prośbę agenta handlowego, może ją zmienić lub znieść.

3.2 Dystrybutor

Dystrybutor, w odróżnieniu od agenta handlowego, kupuje towary od zleceniodawcy w celu odsprzedaży - na zasadzie wyłączności bądź nie - na określonym terenie, w swoim imieniu i na własny rachunek. Nie istnieją szczegółowe przepisy, które można by zastosować do umów dystrybucji. Regulują je ogólne przepisy dotyczące kontraktów, których ważnym elementem jest obowiązek kierowania się rozsądkiem i uczciwością. Dystrybutor, tak samo jak agent handlowy musi być zarejestrowany w rejestrze handlowym izby handlowo-przemysłowej.

3.2.1. Przepisy antymonopolowe

Umowy dystrybucji nadają często dystrybutorowi w pewnym stopniu prawo wyłączności sprzedaży na terenie określonym kontraktem i zabraniają kupowania konkurencyjnych towarów od innych dostawców. W przypadku takich umów należy zazwyczaj wziąć pod uwagę przepisy antymonopolowe zarówno Wspólnot Europejskich jak i Holandii. Umowy dystrybucji na zasadzie wyłączności, które spełniają warunki zawarte w odpowiednich wyjątkach grupowych Wspólnot Europejskich (Rozporządzenia EWG 1983/83 i 1984/83) są zgodne z przepisami antymonopolowymi Wspólnot Europejskich oraz Holandii. Jeżeli umowy dystrybucji na zasadzie wyłączności zawierają ustalenia antymonopolowe inne niż dopuszczone w wyjątkach grupowych, istnieje zasadniczo konieczność uzyskania zwolnienia od 1) Komisji Wspólnot Europejskich, w przypadku jeśli taka umowa mogłaby w znaczący sposób wpłynąć na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi, lub od 2) nowego holenderskiego Urzędu Antymonopolowego (Nederlandse Mededingsautoriteit), jeżeli jej potencjalny skutek na konkurencję, choć znaczący, ograniczałby się do rynku holenderskiego.

3.2.2 Wypowiedzenie

Umowę dystrybucji sporządzoną na czas nieokreślony może wypowiedzieć każda ze stron z uwzględnieniem umownego okresu wypowiedzenia, chyba że okres ten byłby nierealnie krótki, lub z odpowiednio długim okresem wypowiedzenia.

Umowa o dystrybucji zawarta na czas określony wygasa z mocy prawa z końcem okresu ważności. Jeżeli jednak strony kontynuują współpracę po upływie tego terminu, będzie to traktowane jako bezterminowa umowa dystrybucji zawarta na czas nieokreślony.

W przypadku gdyby dystrybutor poczynił znaczne inwestycje lub poniósł poważne koszty w związku ze sprzedażą towarów zleceniodawcy, których to kosztów wskutek wypowiedzenia nie jest w stanie odzyskać, możliwe jest przyznanie mu odszkodowania, nawet jeśli zachowano odpowiednio długi okres wypowiedzenia.

4. Oddział

Oddział nie jest uznawany za oddzielną osobę prawną, ale stanowi część zagranicznego przedsiębiorstwa i musi być z nim utożsamiany. Z tego powodu nie wymaga się żadnego minimalnego kapitału, a także nie istnieją obowiązkowe reguły co do składu, ustanawiania i uprawnień decyzyjnych zarządu oddziału (z wyjątkiem, między innymi, oddziałów banków zagranicznych). Ponieważ oddział nie stanowi oddzielnej osoby prawnej przedsiębiorstwo zagraniczne odpowiada za jego długi i zobowiązania. Oddział musi być wpisany do rejestru handlowego izby handlowo-przemysłowej regionu, w którym się znajduje. Aby zarejestrować oddział, należy złożyć w izbie handlowo-przemysłowej szczegółowe informacje dotyczące tego oddziału, zagranicznego przedsiębiorstwa i członków jego zarządu. W odniesieniu do oddziału informacja ta musi zawierać pełną nazwę handlową, cel działalności, kapitał zakładowy, miejsce rejestracji i w przypadku polskich spółek numer REGON. Należy również złożyć pełne dane osobowe każdego członka zarządu wraz z informacją o ich prawie reprezentowania zagranicznego przedsiębiorstwa (to samo dotyczy dyrektora oddziału). Ponadto do wniosku powinno dołączyć się następujące dokumenty dotyczące tego przedsiębiorstwa:

kopię umowy spółki (Sp. z o.o.) lub statutu (S.A.)
aktualny wyciąg z rejestru handlowego
najnowsze sprawozdanie roczne spółki (dotyczące spółek mających w Polsce obowiązek jego sporządzania)
pełnomocnictwo dyrektora oddziału.

Wszystkie te dokumenty muszą być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego na język holenderski, angielski, niemiecki lub francuski i zalegalizowane.

5. Spółka handlowa

5.1 Wprowadzenie

Inną możliwą formą założenia przedsiębiorstwa jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W takiej spółce odpowiedzialność wspólników jest w efekcie ograniczona do sumy wniesionej na pokrycie kapitału zakładowego spółki. W Holandii rozróżnia się dwa rodzaje spółek z ograniczoną odpowiedzialnością: "Naamloze Vennootschap" w skrócie "N.V." (publiczna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podobna do S. A. w Polsce) i "Besloten Vennootschap" w skrócie "B.V." (prywatna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podobna do Sp. z o.o. w Polsce). Podstawową różnicę między N.V. i B.V. stanowi to, że w przypadku B.V. wszyscy wspólnicy są zarejestrowani, podczas gdy N.V. może wydać akcje imienne lub na okaziciela, albo jedne i drugie.

Prawo wymaga również aby możliwość zbycia udziałów była ograniczona. Istnieją dwa dozwolone prawem rodzaje ograniczeń zbycia udziałów:

zbycia wymagające zgody organu spółki (np.: zarządu spółki, rady nadzorczej, walnego zgromadzenia wspólników) wyznaczonego w umowie spółki;
prawo pierwokupu (zanim nastąpi zbycie udziały muszą być zaoferowane pozostałym wspólnikom).

B.V. może wybrać jeden z powyższych typów ograniczeń lub ich połączenie. W przypadku B.V., której wszystkie udziały są w posiadaniu innej spółki ograniczenia te nie mają zazwyczaj praktycznego znaczenia.

Powyższe rozróżnienia na N.V. i B.V. nie są istotne dla pozostałej części tego rozdziału i, o ile nie zostanie to inaczej oznaczone, N.V. i B.V.będą występowały pod wspólną nazwą spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że w stosunku do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością podlegających nadzorowi ze względu na charakter działalności (np.: instytucje kredytowo-inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe) mogą obowiązywać inne lub dodatkowe przepisy i wymogi dotyczące założenia, kapitału, zarządu i rady nadzorczej spółki.

5.2 Założenie

Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością zakłada się poprzez poświadczenie aktu założycielskiego spółki przez notariusza w Holandii. Akt założycielski spółki zawiera jej statut. Założycielem może być osoba fizyczna lub prawna dowolnego obywatelstwa.

Spółkę należy założyć nie później niż w ciągu trzech miesięcy od uzyskania deklaracji Ministra Sprawiedliwości, iż nie ma on zastrzeżeń do założenia spółki. Odmowa wydania deklaracji może nastąpić na przykład, jeśli po wzięciu pod uwagę przeszłości i intencji osób mających zarządzać przyszłą spółką dochodzi się do wniosku, że może być ona wykorzystana do celów niezgodnych z prawem bądź na szkodę wierzycieli. Minister może również odmówić wydania deklaracji, jeżeli akt założycielski spółki nie spełnia wymogów prawa lub jest sprzeczny z zasadami porządku publicznego. Ponadto, każda spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest zobowiązana złożyć w rejestrze handlowym izby handlowo-przemysłowej informację na swój temat.

5.3 Koszty założenia

Na koszt założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością składają się przede wszystkim dwa elementy: opłata notarialna za sporządzenie i poświadczenie aktu założycielskiego oraz podatek kapitałowy. Wysokość opłaty notarialnej jest związana z autoryzowanym kapitałem zakładowym, ale również zależy od wkładu pracy notariusza. Podatek kapitałowy wynosi 1% wniesionego kapitału. Aby założyć B.V. w najprostszej formie i z minimalnym wymaganym kapitałem zakładowym, trzeba ponieść koszty rzędu 5 tys. NLG i dodatkowo uiścić opłatę z tytułu podatku kapitałowego. Wynagrodzenie za poradę prawną stanowi odrębny koszt.

5.4 Kapitał

Statut spółki określa wysokość autoryzowanego kapitału zakładowego, który stanowi sumę nominalnej wartości udziałów możliwych do objęcia bez zmiany umowy spółki. Kapitał zakładowy spółki nie może być mniejszy niż 20% autoryzowanego kapitału zakładowego. Zazwyczaj całkowita suma nominalnej wartości kapitału zakładowego musi być wniesiona przy objęciu udziałów. W szczególnych przypadkach można tę sumę ograniczyć za porozumieniem do 25%. Akcje na okaziciela muszą być jednak pokryte w całości. Ponadto, w przypadku N.V. prawo wyraźnie wymaga by jakakolwiek dopłata powyżej nominalnej wartości była całkowicie pokryta przy objęciu udziałów. Zarówno udziały bez wartości nominalnej jak i udziały nie uprawniające do głosowania nie są dozwolone. Z zasady wspólnicy pozostają odpowiedzialni do wysokości sumy nie pokrytego kapitału zakładowego. Zgodnie z prawem pokryty kapitał zakładowy wynosi minimum 40 tys. NLG dla B.V. i 100 tys. NLG dla N.V.

5.5 Zarząd spółki

Każda spółka z ograniczoną odpowiedzialnością musi mieć zarząd, który w zależności od ustaleń statutu może składać się z jednego lub więcej członków. Zarząd spółki jest odpowiedzialny za bieżące decyzje i kierowanie spółką. Tak zarząd jak i każdy z członków ma prawo ją reprezentować. Statut spółki może jednakże ograniczyć prawo reprezentacji członka zarządu. Statut może na przykład ustanowić dwuosobową reprezentację, zgodnie z którą spółka może być reprezentowana (w przypadkach innych niż przez cały zarząd) przez dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu i prokurenta działających razem. Ograniczenie prawa reprezentacji spółki przez zarząd nie jest dozwolone. Członkowie zarządu mogą mieć dowolne obywatelstwo. Z wyjątkiem przypadku tzw. spółek strukturowych (spółki powyżej pewnej wielkości) zarząd spółki jest wybierany przez walne zgromadzenie wspólników. Wyznaczenie zarządu spółki może podlegać wiążącej nominacji (zob. poniżej: Rada nadzorcza). Statut spółki może zastrzec by pewne decyzje zarządu wymagały wcześniejszej zgody innego organu spółki. Ten rodzaj ograniczenia uprawnień zarządu ma jedynie znaczenie wewnętrzne i zasadniczo nie można się na nie powoływać w stosunkach z osobami trzecimi. Członkami zarządu mogą być osoby prawne.

5.6 Rada nadzorcza

Oprócz zarządu spółki, statut spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może, z wyjątkiem przypadku spółek strukturowych, ustanawiać radę nadzorczą, która składać się może z jednego lub więcej członków. Jeżeli istnieje rada nadzorcza (w przypadku małej spółki holenderskiej, w której spółka zagraniczna ma 100% udziałów nie powołuje się zazwyczaj rady nadzorczej) do jej obowiązków należy nadzór nad zarządem oraz kontrola ogólnego stanu spółki w interesie całego przedsiębiorstwa wraz z pracownikami, wspólnikami i całokształtem działalności. Członek rady nadzorczej nie jest, oprócz nadzwyczajnych przypadków, upoważniony do reprezentowania spółki. Z wyjątkiem spółek strukturowych członkowie rady nadzorczej wybierani są przez walne zgromadzenie wspólników. Prawo do członkostwa mają jedynie osoby fizyczne.

Statut spółki może jednak zastrzec, by wybór członków rady nadzorczej (jak i członków zarządu) odbywał się na podstawie wiążącej nominacji przez, między innymi, organ spółki - na przykład radę nadzorczą lub określoną grupę wspólników. Walne zgromadzenie ma prawo uchylenia wiążącej nominacji, ale jedynie wtedy gdy spełnione są pewne warunki. Prawo holenderskie nie wymaga by członkowie rady nadzorczej byli obywatelami holenderskimi.

5.7 Spółka jednoosobowa

Ustawa nadająca moc prawną Dwunastej Dyrektywie Rady Europy o prawie spółek, która weszła w życie 16 marca 1992 r., zawiera między innymi klauzule zobowiązujące N.V. lub B.V. do zarejestrowania w rejestrze handlowym izby handlowo-przemysłowej faktu, że wszystkie ich udziały znajdują się w posiadaniu pojedynczej osoby fizycznej lub prawnej, jak również tożsamości jedynego wspólnika. Jedynie posiadacze akcji na okaziciela, z chwilą gdy staną się jedynym wspólnikiem, mają obowiązek powiadomić o tym spółkę. Przy ustalaniu czy wszystkie udziały są własnością jednej osoby nie bierze się pod uwagę udziałów należących do samej spółki lub jej spółek zależnych. Jeżeli spółka jest, bądź stała się spółką jednoosobową całość jej czynności prawnych wobec jedynego wspólnika (za wyjątkiem tych, które w określonych warunkach, mieszczą się w ramach normalnej działalności spółki) musi być udokumentowana na piśmie, w przypadku gdy reprezentuje ją właśnie jedyny wspólnik.

6. Przepisy antymonopolowe

6.1 Ustalenia antymonopolowe

Wejście w życie 1 stycznia 1998 r. Ustawy Antymonopolowej oznacza nowy porządek w holenderskich przepisach antymonopolowych. Ustalenia antymonopolowe tej Ustawy w przybliżeniu odzwierciedlają Artykuły 85 i 86 Porozumienia Wspólnot Europejskich; formułuje ona również system kontroli łączenia podmiotów gospodarczych. Zasadnicza jej część zawiera dwa zakazy: ograniczania konkurencji, od którego możliwe jest zwolnienie i drugi - nadużywania dominującej pozycji.

Zgodnie z memorandum objaśniającym do Ustawy, interpretując wymienione zakazy trzeba kierować się konkretnymi wyrokami Europejskiego Sądu Sprawiedliwości oraz decyzjami Komisji Europejskiej. Należy więc brać pod uwagę kontekst ekonomiczny i prawny działalności przedsiębiorstw, towary i usługi objęte odpowiednimi umowami, strukturę danego rynku wraz z aktualnymi warunkami jego funkcjonowania. Ustawa zawiera regułę de minimis. Na mocy tej reguły zakaz ograniczenia konkurencji nie obowiązuje, jeżeli miałby on dotyczyć nie więcej niż ośmiu przedsiębiorstw z łącznym obrotem poniżej 10 mln NLG (w przypadku umów dotyczących przede wszystkim dostawy towarów) lub 2 mln NLG (we wszystkich innych przypadkach).

Istnieją wyjątki od niektórych ograniczeń związanych z transakcją oraz od umów, w przypadku których Artykuł 85 (1) Porozumienia WE nie znajduje zastosowania na mocy wyjątku grupowego lub indywidualnego. Krajowe wyjątki grupowe zostały przyjęte w odniesieniu do utrzymania minimalnej ceny odsprzedaży w branży prasowej, umów o współpracy pomiędzy członkami organizacji handlu detalicznego, klauzuli zabezpieczających dzierżawców powierzchni w ramach centrów handlowych przed konkurencją, ograniczenia konkurencji w dziedzinie przetargów na prace publiczne oraz do ustaleń maksymalnych cen odsprzedaży w przypadku krótkich kampanii reklamowych.

Ograniczenia konkurencji mogą podlegać wyjątkom indywidualnym na podstawie kryteriów podobnych do tych, które stosuje się przy interpretowaniu Artykułu 85 (3) Porozumienia Wspólnot Europejskich. Decyzja w sprawie zgłoszonej umowy musi być podjęta w ciągu ośmiu miesięcy.

6.2 Kontrola łączenia podmiotów gospodarczych

darczych nie ma jednakże zastosowania w sytuacji, kiedy stronami zaangażowanymi są wyłącznie instytucje kredytowe i firmy ubezpieczeniowe. W ciągu czterech tygodni od otrzymania zgłoszenia Dyrektor Generalny musi zdecydować czy wymagane jest zezwolenie w celu przeprowadzenia koncentracji. Jeżeli odpowiedź Dyrektora jest twierdząca, koncentracja nie może się odbyć bez uzyskania zezwolenia. Zezwolenie nie zostanie wydane, jeżeli w wyniku proponowanej koncentracji zostanie stworzona lub wzmocniona pozycja dominująca. Istotne jest aby, w związku z powyższym, wziąć pod uwagę zastrzeżenia dotyczące kontroli łączenia podmiotów gospodarczych we wczesnym stadium przygotowania znacznego połączenia, przejęcia lub joint venture.

Urząd Antymonopolowy posiada szerokie uprawnienia kontrolne. Urzędnicy odpowiedzialni za nadzór odpowiadają na mocy ustawy również za przeprowadzanie kontroli. Urząd Antymonopolowy jest zobowiązany do zachowania poufnego charakteru wszelkich informacji zebranych w trakcie pełnienia obowiązków wynikających z funkcji nadzorczej, którą nakłada na nie ustawa. Według prawa holenderskiego, każdy akt prawny sprzeczny z ustawą antymonopolową uznaje się automatycznie za niebyły, a zainteresowane strony mogą odwoływać się w tej sprawie w każdym sądzie. Badanie może doprowadzić do nałożenia sankcji. Wysokość grzywn może sięgać 1 mln NLG lub więcej, choć jest ograniczona do 10% maksimum od obrotu uzyskanego w poprzednim roku działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa.

Odwołania od decyzji na drodze prawnej są dwojakiego rodzaju. Strony mogą ubiegać się w Urzędzie Antymonopolowym o zwolnienie administracyjne. Jeżeli nastąpi odmowa jego udzielenia sądem pierwszej instancji będzie Rejonowy Sąd w Rotterdamie, a w drugiej (i ostatniej) instancji Sąd Apelacyjny dla Handlu i Przemysłu.

7. Własność intelektualna

7.1 Znak towarowy

Prawo o znakach towarowych jest uregulowane przez Jednolitą Ustawę o Znakach Towarowych krajów Benelux'u, która obejmuje swym zasięgiem Belgię, Holandię i Luksemburg. Prawa do znaku towarowego zarówno dla towarów jak i usług można nabyć przez złożenie podania w Biurze Znaków Towarowych Benelux'u w Hadze. Odmowa wpisu do rejestru może nastąpić z pewnych względów formalnych, a także jeśli uzna się, że dany znak nie spełnia kryteriów znaku towarowego, a szczególnie jeżeli brak mu cech wyróżniających. Znak może również nie zostać wpisany do rejestru jeżeli wprowadza w błąd, jest sprzeczny z zasadami polityki społecznej lub narusza uznane normy moralne. Przeprowadzane z urzędu badanie ma na celu poinformowanie wnioskodawcy o możliwej sprzeczności z wcześniej zarejestrowanymi znakami. Wpis do rejestru jest ważny przez 10 lat od daty złożenia podania i może być odnawiany na kolejne okresy dziesięcioletnie.

Na podstawie wpisu do rejestru znaków handlowych dla Benelux'u można ubiegać się o rejestrację międzynarodową znaku w Biurze Przemysłu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie (Szwajcaria). Dokonać tego mogą jedynie indywidualni obywatele krajów sygnatariuszy Porozumienia Madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków w wersji po poprawce przyjętej w Sztokholmie z 1967 roku (np. Polski) lub przedsiębiorstwa założone bądź posiadające stałe przedstawicielstwo w jednym z tych krajów.

Aby utrzymać ważność rejestracji znaku towarowego, jego właściciel lub nabywca licencji jest zobowiązany wykorzystać znak w zwykły sposób (nie przez sprzedaż symboliczną) w ciągu pięciu lat od rejestracji, a następnie w ciągu pięciu lat od ostatniego zwykłego użycia. Ustawa o znakach towarowych krajów Benelux'u przyznaje szeroką ochronę znaku towarowego. Jeżeli inny znak, podobny do znaku towarowego cieszącego się w Benelux'ie dobrą reputacją, jest stosowany nawet do odmiennych towarów lub usług, możliwe jest uzyskanie ochrony, jeżeli takie użycie nieuczciwie wykorzystuje szczególny charakter czy reputację znaku towarowego bądź jest dlań szkodliwe.

7.2 Modele i wzory

Jakakolwiek nowość w wyglądzie zewnętrznym modelu użytkowego może zostać zastrzeżona na podstawie Jednolitej Ustawy o Wzorach i Modelach krajów Benelux'u poprzez wniosek o rejestrację w Biurze Modeli i Wzorów Krajów Benelux'u w Hadze. Zastrzeżenie takie dotyczy Belgii, Holandii i Luksemburga i jest przyznawane na pięć lat (odnawialne na maksymalny czas dwu kolejnych okresów pięcioletnich).

7.3 Prawa autorskie

Na mocy Powszechnej Konwencji o Prawie Autorskim (1952, Genewa) a także Konwencji Berneńskiej (1886, Berno) dzieła literackie, naukowe i artystyczne chronione prawem autorskim krajów sygnatariuszy (jednej z) tych konwencji (Polska jest sygnatariuszem obydwu) są zgodnie z holenderskim prawem autorskim chronione przed bezprawną publikacją i/lub reprodukcją. Nabycie praw autorskich na terenie Holandii nie wymaga żadnych formalności.

7.4 Patenty

Wynalazki techniczne mogą zostać zastrzeżone na mocy holenderskiej ustawy o patentach z 1995 roku. Na wniosek zgłaszającego Holenderskie lub Europejskie Biuro Patentów może przyznać patent. Rozpatrzenie patentu pod względem nowatorstwa i wynalazczości przez Biuro Patentów (obecnie nazywane Biurem Własności Przemysłowej) nie jest w Holandii automatyczne i odbywa się na wyraźny wniosek zgłaszającego. Patenty przyznawane są zwykle w ciągu 18 miesięcy od złożenia wniosku i są ważne przez okres sześciu lat od tej daty. Istnieje możliwość wyboru procedury przyśpieszonej, w rezultacie której przyznanie patentu następuje w ciągu dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku. Jeżeli zgłaszający chciałby otrzymać raport z badania wynalazku pod względem nowatorstwa, Biuro dostarczy go w ciągu 18 miesięcy od złożenia takiej prośby; ten rodzaj patentu, bez względu na rezultat badania jest ważny przez 20 lat. Jednakże, nawet jeśli patent został przyznany, sąd udzieli faktycznej jego ochrony, dopiero jeżeli spełnia on kryteria zarówno nowatorstwa jak i wynalazczości. Aby uzyskać ochronę patentu w sądzie holenderskim (zarówno na okres sześcio jak i dwudziestoletni) należy z chwilą rozpoczynania procedury przedstawić wynik badania wynalazku pod względem nowatorstwa. Konsekwencją niedopełnienia tej formalności jest odrzucenie wniosku. Na mocy Europejskiego Porozumienia Patentowego możliwe jest złożenie jednego wniosku o ochronę patentu w wielu krajach Europy Zachodniej (nie dotyczy to Polski). Wniosek ten można składać w Europejskim Biurze Patentów w Hadze lub Monachium. Ochrony patentowi uzyskanemu w Europejskim Biurze Patentów udzielają sądy krajowe zgodnie z prawem patentowym poszczególnych krajów. Koszty wniosków krajowych i europejskich różnią się znacznie między sobą, zależą bowiem w dużej mierze od kosztów związanych z napisaniem wniosku patentowego. Przedsiębiorstwa założone w krajach sygnatariuszach Konwencji Paryskiej (np. w Polsce) mogą rościć sobie prawo pierwszeństwa na podstawie krajowego wniosku patentowego; jeżeli patent holenderski lub europejski zostanie zgłoszony w ciągu roku od zgłoszenia krajowego, jako datę dającą pierwszeństwo uznaje się datę zgłoszenia krajowego.

8. Pracownicy polscy

Z zasady, każdy obcy obywatel, zamierzający zatrzymać się w Holandii (pracując bądź nie) przez okres dłuższy niż 3 miesiące, potrzebuje przynajmniej zezwolenia na pobyt. Procedura opisana w niniejszym rozdziale dotyczy obywateli krajów spoza Unii Europejskiej.

Zezwolenie na pobyt jest zazwyczaj ważne na jeden rok (z możliwością przedłużenia) i ograniczone do konkretnego celu. Jeśli cuzoziemiec chce pracować we własnym przedsiębiorstwie będzie potrzebował zezwolenie na pobyt w takim właśnie celu. Zezwolenie na zatrudnienie nie jest wówczas wymagane. W oparciu o Układ o Stowarzyszeniu RP ze Wspólnotami Europejskimi polscy przedsiębiorcy zamierzający pracować na własny rachunek (samozatrudnienie) lub założyć własną firmę w Holandii - w formie oddziału, spółki lub każdej innej dopuszczalnej prawem holenderskim - będą traktowani na równi ze swoimi holenderskimi odpowiednikami. Ministerstwo Sprawiedliwości nie odmawia zazwyczaj wydania zezwolenia na pobyt w tym celu, pod warunkiem, że jest przekonane, iż firma faktycznie prowadzi działalność gospodarczą, a nie służy za pretekst do otrzymania zezwolenia na pobyt. Obywatel polski zatrudniony we własnym przedsiębiorstwie nie może być jednocześnie zatrudniony gdzie indziej.

Dla pracowników (innych niż obywatele Unii Europejskiej) pobierających wynagrodzenie wymagane są dwa rodzaje zezwoleń: pobytowe w celu pracy za wynagrodzeniem i zezwolenie na zatrudnienie. Każdy kto zatrudnia cudzoziemca bez zezwolenia na zatrudnienie, oprócz pewnych wyjątków, łamie prawo. Zezwolenia nie zostanie udzielone, jeśli obywatel holenderski bądź innego kraju Unii Europejskiej byłby dostępny do podjęcia określonej pracy. Dodatkowe warunki uzyskania zezwoleń na pobyt i zatrudnienie są związane, między innymi, z dostępnością odpowiedniego zakwaterowania, z posiadaniem wystarczających środków do utrzymania, brakiem zagrożenia dla porządku publicznego i wiekiem zatrudnionego.

W stosunku do pracowników zagranicznych przenoszonych do holenderskiego oddziału lub spółki zależnej międzynarodowej grupy opracowano bardziej przychylne sposoby postępowania. W takich okoliczności nie jest stosowana zasada pierwszeństwa zatrudniania obywateli Holandii bądź krajów Unii Europejskiej, pod warunkiem, że pracownik wchodzi w skład personelu kluczowego tzn. będzie miał kierowniczą lub instruktażową rolę w holenderskim przedsiębiorstwie i ma znaczący staż pracy na rzecz przedsiębiorstwa dokonującego transferu (na mocy Układu o Stowarzyszeniu - przynajmniej jeden rok).

Jeżeli pracodawca uzyskał już dla pracownika pozwolenie na pracę i pracownik spełnił dodatkowe warunki, zezwolenie na pobyt zostanie udzielone mu z reguły wkrótce po tym. W takim przypadku jego małżonek/ka lub partner i niepełnoletnie dzieci będą mieli prawo uzyskać zależne zezwolenia na pobyt w celu wspólnego zamieszkania. To samo dotyczy osób zatrudnionych we własnym przedsiębiorstwie. Jakiekolwiek starania o uzyskanie zezwolenia na pobyt w celu podjęcia działalności gospodarczej winny być podejmowane za pośrednictwem Amabasady Królestwa Niderlandów w Warszawie.

9. Podatki

9.1 Podatek dochodowy od osób fizycznych

Osoby, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Holandii płacą podatki od wszystkich swoich dochodów uzyskiwanych na całym świecie. Osoby nie mające miejsca zamieszkania na terenie Holandii podlegają opodatkowaniu z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w odniesieniu do określonych rodzajów przychodów uzyskanych z Holandii.

Przychód po odliczeniu kosztów i ulg osobistych jest przedmiotem opodatkowania według progresywnej skali podatkowej. Stawki podatków (1998) są zróżnicowane - od 36.35% dla pierwszego progu podatkowego ( podstawa opodatkowania do 47.184 NLG), poprzez 50% dla drugiego (od 47.184 NLG do 103.774 NLG) do 60% dla trzeciego (powyżej 103.774 NLG).

Zyski kapitałowe (lub straty) ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych oraz innych rzeczy nie stanowiących aktywów przedsiębiorstwa nie są z reguły uważane za dochód podlegający opodatkowaniu. Straty z jednego źródła mogą być zrównoważone innymi dochodami.

Przychody są kalkulowane na bazie gotówkowej za wyjątkiem zysków z przedsiębiorstwa i dochodów ze sprzedaży znaczącej części udziałów, które na ogół są liczone od momentu powstania wierzytelności.

Pracownicy zagraniczni oddelegowani bądź pozyskani za granicą do pracy na rzecz pracodawcy mającego siedzibę w Holandii mogą, pod warunkiem spełnienia pewnych wymogów, otrzymać szczególny rodzaj korzystnego orzeczenia urzędu skarbowego (tzw. "orzeczenie 35%") dla obcokrajowców przybywających do pracy z zagranicy (expatriate employees). Na podstawie orzeczenia 35%, pracodawca może przyznać pracownikowi zagranicznemu dodatek wolny od podatku, wynoszący nie więcej niż 35% określonej podstawy kalkulacyjnej (100/65 x wynagrodzenie brutto) jako rekompensatę dodatkowych kosztów wynikających z jego przeniesienia. Orzeczenie wydaje się początkowo na okres pięcioletni z możliwością przedłużenia na następnych pięć lat.

9.2 Podatek dochodowy od osób prawnych

Zarówno spółki według prawa holenderskiego jak i zagraniczne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ( w Polsce Sp. z o.o. lub S.A.), których faktyczny zarząd znajduje się w Holandii, podlegają podatkowi dochodowemu od osób prawnych na wszystkie swoje dochody uzyskiwane na całym świecie; wyjątek stanowią dochody pochodzące ze stałej placówki (zakładu) za granicą bądź ze stałego przedstawicielstwa. Spółki zagraniczne działające na terenie Holandii poprzez zakład lub stałe przedstawicielstwo płacą holenderski podatek od osób prawnych od dochodów uzyskanych przez placówki lub przedstawicielstwa. Zysk podlegający opodatkowaniu jest obliczany na tej samej zasadzie zwanej ogólnie "zasadą solidnego zarządzania". Podatek dochodowy od osób prawnych wynosi w Holandii 35% zysku podlegającego opodatkowaniu.

Zyski kapitałowe traktowane są jako dochód podlegający opodatkowaniu według wymienionych wyżej stawek; obowiązek podatkowy powstaje w momencie ich uzyskania. Jednakże, w niektórych przypadkach, zyski kapitałowe, które dla celów księgowych są uzyskane z przekształcenia zakładu w spółkę zależną, mogą być zwolnione od podatku. Istnieje ponadto możliwość przepisania zysków kapitałowych uzyskanych ze sprzedaży środków trwałych do rezerwy przeznaczonej na kupno środków tego samego typu.

Zasadniczo wszystkie koszty, z wyjątkiem niektórych kosztów reprezentacyjnych oraz związanych z nabyciem udziału w spółce zagranicznej w wysokości uprawniającej do skorzystania z tzw. zwolnienia udziałowego, są odliczalne od podatku. Straty mogą być pokrywane z przyszłych przychodów bez ograniczeń czasowych i z wcześniejszych przez maksymalnie 3 lata.

Spółka holenderska i holenderskie spółki zależne (w których ma ona 100% udziałów) mogą się rozliczyć wspólnie z podatku dochodowego od osób prawnych (unia podatkowa), tym samym umożliwiając pokrycie strat jednej spółki zyskami drugiej. W przypadku nabycia przez spółkę zagraniczną holenderskiej spółki docelowej unia podatkowa może być wykorzystana do pokrycia całkowitych bądź częściowych kosztów finansowania takiej transakcji zyskami zakupionej spółki holenderskiej. Transakcja ta musi być wówczas oparta o holenderską spółkę holdingową, finansowaną częściowo z pożyczek z grupy lub z zewnątrz. Odsetki od tych pożyczek płacone przez spółki holdingowe mogą być pokryte z zysków spółki docelowej. Ustawa o zwalczaniu nadużyć tej konstrukcji weszła w życie 1 stycznia 1997 roku. Skutkiem tej poprawki jest ograniczenie możliwości odliczeń odsetek w ramach unii podatkowej od pożyczek zaciągniętych od powiązanych ze sobą stron na kupno innych firm. Spłaty odsetek dokonywane przez holenderską spółkę holdingową w ciągu pierwszych ośmiu lat od nabycia są odliczalne jedynie do wysokości jej zysków. Odsetki, które nie mogą być odliczone ze względu na fakt, że zyski holenderskiej spółki holdingowej w ciągu pierwszych ośmiu lat są nie wystarczające, można odliczyć w równych częściach od zysków unii podatkowej w okresie następnych czterech lat. Ograniczenie to nie obowiązuje w stosunku do pożyczek od niepowiązanych ze sobą stron. Ustawa wprowadziła również wolną od podatków rezerwę na ryzyko wynikające z finansowania i z udziałów holdingowych ponoszone przez spółki do finansowania grup, mające siedzibę w Holandii i działające całkowicie na jej terenie. Roczny wkład do tej rezerwy nie może przekroczyć 80% zysku z działalności finansującej w Holandii oraz zysków z krótkoterminowych udziałów (niektóre podjęcia funduszy z rezerwy są wolne od podatku).

Zyski spółki holenderskiej osiągnięte z udziału uprawniającego (do zwolnienia podatkowego) w innej spółce - bądź to w formie dywidendy, bądź zysków kapitałowych ze sprzedaży udziałów - mogą być zwolnione od podatku dochodowego od osób prawnych, w ramach holenderskiego zwolnienia udziałowego. Straty kapitałowe poniesione na sprzedaży takich udziałów nie są odliczalne od podatku. Zwolnienie udziałowe dotyczy jakiegokolwiek udziału w spółce holenderskiej powyżej 5% kapitału zakładowego, pod warunkiem, że nie jest ona spółką pasywną posiadającą jedynie depozyty bankowe i inne inwestycje pasywne typu portfolio. Zwolnieniu udziałowemu podlegają też analogiczne udziały w spółce zagranicznej, chyba, że istnieje uzasadnione przypuszczenie, że stanowią one jedynie inwestycję pasywną (portfolio) i z zastrzeżeniem, że spółka zagraniczna podlega podatkowi dochodowemu w kraju, w którym ma siedzibę. Warunek wykluczający inwestycje typu portfolio został zniesiony dla udziałów w spółkach z Unii Europejskiej, objętych tzw. Dyrektywą Unii Europejskiej w tej sprawie (Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie spółki macierzystej/spółki zależnej). Istnieje możliwość uzyskania od holenderskich urzędów skarbowych orzeczenia potwierdzającego prawo do zwolnienia udziałowego. Holenderskie władze skarbowe na ogół chętnie wydają takie orzeczenia z góry.

W przypadku przeniesienia własności nieruchomości lub udziałów w spółkach, których aktywa stanowi przede wszystkim (70%) nieruchomość, bądź których celem jest nabywanie, sprzedaż lub eksploatacja nieruchomości, podatek w wysokości 6% jest płacony przez ich odbiorcę.

9.3 Podatek od wartości dodanej (VAT)

W Holandii obowiązuje podatek od wartości dodanej w formie podobnej do polskiego podatku od towarów i usług. Podstawowa stawka VAT ("BTW") wynosi 17,5%. Stawkę obniżoną (6%) stosuje się przede wszystkim do towarów i usług uznawanych za służące do zaspokajania podstawowych potrzeb: artykułów żywnościowych, wody i lekarstw, a także pewnych towarów i usług wykorzystywanych w rolnictwie, transporcie pasażerskim i hotelarstwie. Zerowej stawce VAT podlega zaopatrzenie w towary przeznaczone na eksport oraz niektóre usługi z tym związane. Ponadto, towary stanowiące wewnętrzne zaopatrzenie krajów UE są przedmiotem zerowej stawki VAT w kraju członkowskim, który towary te wysyła, pod warunkiem, że transakcja ich zakupu wewnątrz UE podlega VAT w docelowym kraju członkowskim . Podatnik VAT podlega temu podatkowi w zależności od swego obrotu. Przy obliczaniu ostatecznej kwoty należnego podatku, podatek zapłacony przez podatnika VAT przy okazji kupna towarów i usług może być odliczony lub zwrócony w takiej jedynie mierze, w jakiej VAT naliczony jest związany z opodatkowanym obrotem tego podatnika. Określone towary i usługi takie jak usługi szpitalne, opieka medyczna, usługi finansowe, bankowe i ubezpieczeniowe są zwolnione od VAT i w takim przypadku nie przysługuje odliczenie podatku zapłaconego przy okazji wcześniejszego kupna towarów i usług. W ramach tych przepisów istnieje wyjątek dotyczący świadczenia usług finansowych, bankowych i ubezpieczeniowych. Są one mianowicie zwolnione z VAT, ale z nimi związany VAT naliczony jest odliczalny wówczas, gdy klient ma siedzibę poza Unią lub gdy usługi takie są w bezpośredni sposób związane z towarami przeznaczonymi na eksport poza jej granice.

9.4 Podatek majątkowy netto

Podatek majątkowy netto jest nakładany na osoby ze stałym miejscem zamieszkania w Holandii na podstawie ich majątku netto tzn. aktywów po odjęciu pasywów. Podatek ten wynosi 7% (1998). Na mocy pewnych porozumień podatkowych nieruchomości i aktywa, które można przypisać przedsiębiorstwu działającemu poprzez zakład w innym kraju, mogą być w tym kraju opodatkowane. Wysokość majątku netto określana jest 1 stycznia. Aktywa stanowiące część przedsiębiorstwa są częściowo zwolnione od podatku:

jeżeli wysokość aktywów wynosi mniej niż 211 tys NLG: 100%;
jeżeli wysokość aktywów przekracza 211 tys. NLG: 211 tys. NLG powiększone o 68% nadwyżki.

Niektóre prawa emerytalne i prawa do okresowych wypłat są zwolnione od podatku.

Osoby bez stałego miejsca zamieszkania w Holandii posiadające w danym dniu pewne aktywa w tym kraju również podlegają holenderskiemu podatkowi majątkowemu. Na aktywa krajowe składają się aktywa, które mogą być przypisane zakładowi zagranicznego przedsiębiorstwa bądź przedstawicielstwu, zaangażowaniu (nie poprzez udziały) w holenderskim przedsiębiorstwie, nieruchomości na terenie Holandii, a także prawa udziału w zysku netto firmy z rzeczywistą siedzibą w Holandii.

9.5 Podatek kapitałowy

Podatek kapitałowy (podobny do opłaty skarbowej) jest naliczalny z chwilą wpłacenia bądź podwyższenia kapitału firmy z siedzibą na terenie Holandii, pod warunkiem, że kapitał ten jest podzielony na udziały lub akcje. Spółkę założoną pod prawem holenderskim, ale posiadającą faktyczną siedzibę poza Unią Europejską traktuje się jak firmę z siedzibą w Holandii. Podatek kapitałowy wynosi 1%. Wyjątkowo zwolnieniu od podatku kapitałowego podlegają połączenia kapitałowe, połączenia przedsiębiorstw, lub reorganizacja grupy, wtedy jednak, gdy spełnione są pewne warunki. Jednym z nich jest to, aby wszystkie firmy dokonujące połączenia lub reorganizacji miały stałe siedziby w kraju członkowskim UE Zgodnie z klauzulą Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Holandią i Polską, dotyczącą niedyskryminowania, wyjątki od nakładania podatku kapitałowego mogą obowiązywać również w takim przypadku gdy w połączenie lub reorganizację jest zaangażowana firma polska.

9.6 Nowy system podatkowy od 1 stycznia 2001

Z dniem 1 stycznia 2001 do systemu podatkowego Holandii zostaną wniesione poprawki. Postanowienie to zawarte zostało w porozumieniu koalicyjnym nowego rządu premiera W.Kok'a. Najbardziej fundamentalne zmiany dotyczą podatku dochodowego. Nastąpi wprowadzenie podatku od zryczałtowanego dochodu w wysokości 4% zasadniczo całego majątku. Podatek ten zastąpi podatek dochodowy od inwestycji pasywnych oraz podatek majątkowy netto. Jego stawka wyniesie w przybliżeniu 30%. W rezultacie 1,2% majątku netto będzie podlegała podatkowi. Ponadto, proponuje się likwidację podatku kapitałowego. Nie jest jeszcze jasne czy zostanie wprowadzone rozwiązanie tymczasowe.

9.7 Pobieranie podatku

Rok kalendarzowy jest z zasady rokiem fiskalnym. Jednakże, rok fiskalny w przypadku podatników będących osobami prawnymi może się nie pokrywać z rokiem kalendarzowym. Inspektor podatkowy może wstępnie wymierzyć podatek w trakcie roku fiskalnego.

Termin płatności różnych podatków zależy od ich rodzaju.

Podatek dochodowy, podatek dochodowy od osób prawnych i podatek majątkowy netto są nakładane według wymiaru i należy je opłacić w ciągu dwóch miesięcy od wymiaru ostatecznego. Wymiar dodatkowy jest pobierany w ciągu miesiąca od jego ustalenia.

Podatki od zarobków, od wartości dodanej, podatek kapitałowy oraz podatki od wypłacanych za granicę dywidend, odsetek i opłat licencyjnych nakłada się na podstawie samodzielnie dokonanego przez podatnika wymiaru. Należy je opłacić przed upływem okresu złożenia formularza podatkowego. Wymiar dodatkowy jest pobierany w ciągu dwóch tygodni od jego określenia.

Inspektor podatkowy może nałożyć dodatkowe wymiary w ciągu pięciu lat od końca roku podatkowego, jeśli odkryje nowe dane, o których z uzasadnionych przyczyn nie mógł wiedzieć w czasie dokonywania ostatecznego wymiaru. W stosunku do dochodu otrzymanego z zagranicy (jak np. odsetki z zagranicznego konta) inspektor podatkowy ma prawo nałożyć dodatkowe wymiary w ciągu dwunastu lat. Z dodatkowymi wymiarami może wiązać się grzywna stanowiąca maksimum 100% wymiaru ostatecznego. Jeżeli podatnik okaże skruchę i dobrowolnie dokona korekty opłaty podatku, inspektor podatkowy umorzy grzywnę.

9.8 Aspekty międzynarodowe

Holandia posiada rozległą sieć porozumień. Dywidendy wypłacane przez spółki holenderskie zagranicznym wspólnikom podlegają opodatkowaniu (25%) w Holandii, które może być zmniejszone na podstawie porozumienia o uniknięciu podwójnego opodatkowania (jeżeli takie istnieje) pomiędzy Holandią i krajem zamieszkiwanym przez wspólnika. Na mocy polsko-holenderskiego porozumienia podatkowego, ustala się zerową stawkę na dywidendy wypłacane przez spółki holenderskie swoim polskim wspólnikom, pod warunkiem, że wspólnik posiada te udziały dla siebie i jest bezpośrednim właścicielem przynajmniej 25% kapitału zakładowego spółki zależnej. Dywidendy wypłacane spółkom macierzystym, które mają siedzibę w Unii Europejskiej i spełniają kilka warunków zgodnych z Dyrektywą w sprawie spółki macierzystej/spółki zależnej, nie podlegają opodatkowaniu. Obniżone stawki podatkowe od wypłacanych dywidend, w połączeniu ze zwolnieniem udziałowym, czynią Holandię atrakcyjnym miejscem dla zakładania międzynarodowych spółek holdingowych.

W Holandii nie są opodatkowane zwykłe odsetki oraz należności licencyjne wypłacane za granicę (na mocy polsko-holenderskiej Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania odsetki od udziałów płacone do Holandii nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, a opodatkowanie należności licencyjnych jest ograniczone do 10%).

10. Rozstrzyganie sporów

W chwili pisania tego tekstu nie istnieją dwustronne porozumienia mędzy Polską a Holandią dotyczące egzekucji decyzji sądu, co oznacza, że decyzje sądu holenderskiego nie mogą być egzekwowane w Polsce i vice versa. Z tego względu jest często wskazane wybrać arbitraż w przypadku, gdy spór nie może być rozstrzygnięty polubownie. Na mocy Konwencji Nowojorskiej z 1958 roku zagraniczne wyroki arbitrażowe mogą być egzekwowane w Holandii i w Polsce.

Polska spodziewa się jednakże zostać stroną Porozumienia z Lugano, które zostało podpisane między innymi przez wszystkie kraje członkowskie UE. Zgodnie z postanowieniami tego porozumienia wyroki polskiego sądu cywilnego mogą być wykonywane w Holandii i vice versa. Standardowa procedura sądu holenderskiego może okazać się bardzo czasochłonna. Ponadto strona, która przegrała sprawę w pierwszej instancji ma zasadniczo prawo do odwołania. W ostatniej instancji holenderski Sąd Najwyższy rozstrzyga o interpretacji prawa czyli nie wypowiada się w kwestii faktów związanych z konkretną sprawą. W pilnych sprawach jest możliwe ubiegania się u prezesa kompetentnego sądu o tymczasowy wyrok w postaci nakazu bądź zakazu wydanego w trybie przyśpieszonym (Kort Geding).

W sytuacjach możliwego bądź faktycznego konfliktu z prawem holenderskim i/lub sprawy sądowej w holenderskim sądzie, należy zwrócić się o poradę do holenderskiego adwokata.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Najczęściej używane języki obce w Holandii: angielski, niemiecki, francuski.

Miary i wagi: system dziesiętny.

Waluta: gulden holenderski; 1 NLG = 100 centów;

Średni kurs w 1997 roku: 1 USD = 1,95 NLG; w sierpniu 1998: 1 USD = 2,02 NLG; 100 DM - odpowiednio: 112,54;112,78.

Czas geograficzny: środkowo-europejski (jak w Polsce, obowiązuje czas letni i zimowy).

Prąd w sieci: 220 volt, 50 Hz.

Transport:

limit szybkości: na autostradzie - 120 km/godz
drogi poza terenem zabudowanym - 80 km/godz
w terenie zabudowanym - 50 km/godz
taksówki: zwyczajowo zamawiane telefonicznie
kolej: dobre połączenia kolejowe, koszt przejazdu (2 kl.) na odcinku 100 km - około 25,- NLG.

Poczta:

informacja telefoniczna krajowa - 06 8008
informacja telefoniczna zagraniczna - 0900- 8418
połączenie z Polski: 0031 70 (Haga) + nr abonenta
0031 20 (Amsterdam) + nr abonenta
0031 10 (Rotterdam) + nr abonenta
w Holandii stosuje się trzycyfrowy nr kierunkowy (np. do Hagi 070) + nr abonenta,
z Holandii do Polski: 0048 + nr kierunkowy (bez zera) + nr abonenta,
znaczek na list w Holandii - 0,80 NLG, na pocztówkę - 0,80 NLG; do USA odpowiednio: 1,0, 1,6; w Europie (też do Polski): na list i na pocztówkę - 1NLG.

Orientacyjne godziny pracy:

większości ministerstw, urzędów, biur: 9.00-17.30; przerwa na lunch (30-60 min.) między godziną 12.00 i 14.00
większych banków: 9.00-18.00; w poniedziałki od 13.00, w soboty 10.00-14.00.
fabryk i przedsiębiorstw budowlanych: 8.00-16.00
sklepów detalicznych: 9.00-18.00, niektóre spożywcze do 20.00; w poniedziałki sklepy są z reguły otwierane później; w soboty zamykane o 16.00 lub 17.00, a w tzw. "wieczór zakupowy" - z reguły czwartek lub piątek - do godz. 21.00, bądź nawet do 22.00.

Usługi tłumaczeniowe z języka holenderskiego: lista tłumaczy dostępna w BRH. Orientacyjny koszt tłumaczenia dokumentu (1 strona) ok. 100 NLG; inne teksty - ok. 0,6 NLG od słowa.

Usługi prawnicze: adresy biur doradztwa prawnego i ekonomicznego - dostępne w BRH.

Pomoc: pogotowie ratunkowe, straż pożarna, policja (nagłe wypadki) - tel.: 112; dotyczy całego kraju; połączenia uzyskuje się bezpłatnie.

Ponieważ nie ma umowy o wzajemnej pomocy lekarskiej dla obywateli Polski i Holandii wyjeżdżający do Holandii powinni ubezpieczyć się na okres podróży i pobytu za granicą w polskiej firmie ubezpieczeniowej.

Polsko - holenderskie relacje gospodarcze

1. Regulacje prawno - traktatowe współpracy bilateralnej

Współpraca ekonomiczna Polski z Holandią regulowana jest umowami bilateralnymi, których zakres przedmiotowy odnosi się w zasadzie do wszystkich płaszczyzn stosunków gospodarczych. Najważniejsze z nich, kształtujące rozwój kontaktów gospodarczych między polskimi i holenderskimi podmiotami gospodarczymi, to:

Umowa o cywilnej komunikacji lotniczej (z 1960 r.);
Umowa o przewozach drogowych podróżnych i ładunków (z 1970 r.);
Wieloletnia umowa międzyrządowa o rozwoju współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej (z 1974 r.);
Wieloletni międzyrządowy program rozwoju współpracy gospodarczej, przemysłowej i technicznej (z 1977 r.);
Konwencja międzyrządowa o współpracy weterynaryjnej (z 1978 r.);
Umowa o współpracy w dziedzinie ochrony roślin (z 1978 r.);
Umowa międzyrządowa o unikaniu podwójnego opodatkowania (z 1979 r. - weszła w życie od 1982 r.);
Umowa międzyrządowa o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji (z 1992 r.);
Umowa o żegludze śródlądowej (z 1992 r.).

Polsko-holenderskie stosunki gospodarcze regulowane są także postanowieniami wynikającymi z Układu o Stowarzyszeniu RP ze Wspólnotami Europejskimi, który nabrał mocy obowiązującej od dnia 1 lutego 1994 roku. Współpraca międzyresortowa w wielu dziedzinach stanowi przedmiot porozumień dwustronnych w formie Memorandum of Understanding (MoU). Umowne regulacje współpracy polsko-holenderskiej nie obejmują rynku pracy - wzajemne zatrudnianie obywateli podlega przepisom właściwego prawa narodowego.

2. Obroty handlowe między Polską i Holandią

Holandia jest naszym strategicznym partnerem handlowym. W 1999 roku kraj ten przyjął 5,3% eksportu Polski, zajmując trzecią pozycję na liście naszych partnerów w eksporcie oraz piątą pozycję wśród państw, z których Polska importuje (3,8% importu Polski). Od roku 1989 obroty handlowe między Polską i Holandią zwiększyły się ponad czterokrotnie. W roku 1991 wystąpiło ujemne dla naszego kraju saldo w handlu z Holandią, które nadal się utrzymuje.

2.1. Import

Dominujące pozycje w polskim imporcie z Holandii w roku 1999 stanowiły następujące grupy towarowe: urządzenia do automatycznego przetwarzania danych, leki w tym weterynaryjne, lampy elektroniczne, urządzenia półprzewodnikowe, surowy materiał roślinny, nasiona, cebulki i części maszyn biurowych do automatycznego przetwarzania danych. . Wartość każdej z tych grup towarowych wynosiła 3 lub więcej procent całego polskiego importu z Holandii. W tabeli nr 3. zestawiono 20 grup towarowych o najwyższym udziale procentowym w polskim imporcie. Podano również wskaźnik wzrostu w ostatnich dwóch latach, orientujący o tendencji wzrostu bądź spadku importu w poszczególnych grupach towarowych. Wymienione grupy stanowią blisko połowę wartości polskiego importu z Holandii.

Tabela nr 3. Główne grupy towarowe w imporcie z Holandii w 1999 roku oraz wskaźnik wzrostu importu w tych grupach w latach 1998-1999.

grupy SITC; wg CBS
Kod - grupa towarowa	Wskaźnik 1998-99	Udział % w imporcie
752. Urządzenia do automatycznego przetwarzania danych	124,0	6,5
542. Leki ( w tym weterynaryjne )	118,3	4,4
776. Lampy elektron., urządzenia półprzewodnik.,części	92,5	3,9
292. Surowy materiał roślinny, nasiona, cebulki	123,4	3,4
759. Części maszyn biurowych do automat. Przetw.danych	153,1	3,1
778. Aparatura i urządzenia elektryczne	92,2	2,9
653. Tkaniny	99,3	2,7
081. Pasza dla zwierząt	72,5	2,5
533. Farby, pigmenty, lakiery	108,0	2,4
781. Samochody osobowe	150,8	2,1
098. Produkty i przetwory spożywcze	92,5	2,0
728. Inne maszyne przemysłowe	88,5	2,0
783. Inne pojazdy mechaniczne, drogowe	70,7	1,4
684. Aluminium	124,4	1,3
893. Wyroby z plastiku	92,3	1,3
741. Wyposażenie chłodnicze i c.o.	84,3	1,3
641. Papier i tektura	47,4	1,3
054. Warzywa świeże i mrożone	67,4	1,3
651. Przędza włókiennicza	115,3	1,2
652. Tkaniny bawełniane - tkane	106,9	1,1

2.2. Eksport

Trzy główne pozycje polskiego eksportu do Holandii to: odzież damska i dziewczęca, aparatura i urządzenia elektryczne, meble i ich elementy - które stanowią odpowiednio; 8,5%, 5,8% oraz 5,7% wartości całego polskiego eksportu do tego kraju. Wśród 20 głównych grup towarów eksportowanych do Holandii, cztery z nich to odzież. Łącznie grupy te stanowią 15,6% wartości naszego eksportu. Wskazuje to na duży udział przerobu uszlachetniającego tekstyliów w naszym eksporcie na rynek holenderski, choć udział ten wyraźnie spada. W roku 1993 osiągnął on swój szczyt i wyniósł 24% wartości eksportu.

W tabeli nr 4. podano udział procentowy 20 głównych grup towarowych w eksporcie do Holandii w roku 1999 oraz wskaźnik wzrostu eksportu tych grup towarowych w latach 1998/99. Każda z wymienionych grup stanowi co najmniej 1% w strukturze naszego eksportu, a wymienione grupy dają w sumie 61,1% wartości całego eksportu.

Tabela nr 4. Główne grupy towarowe w eksporcie do Holandii w 1999 roku.

Źródło: wg CBS
Kod - grupa towarowa	Wskaźnik 1998-99	Udział % w eksporcie
842. Odzież damska i dziewczęca	81,5	8,5
778. Aparatura i urządzenia elektryczne	112,8	5,8
821. Meble i ich elementy	112,8	5,7
771. Urządzenia energetyczne i części	121,2	5,2
761. Odbiorniki telewizyjne	84,6	4,3
321. Węgiel kamienny	61,4	4,2
845. Ubrania i odzież dziecięca	110,7	3,2
793. Statki, barki, kadłuby	222,7	3,2
635. Wyroby drewniane, palety	91,8	2,9
841. Ubrania męskie i chłopięce	92,4	2,7
699. Wyroby metalowe	98,4	2,3
658. Art. konfekcjonowane z materiałów włóknistych	136,3	1,8
058. Przetwory owocowe (bez soków)	104,8	1,7
728. Inne maszyny przemysłowe	175,7	1,6
775. Urządzenia domowe elektryczne i nieelektryczne	120,6	1,5
022. Mleko i śmietana	100,0	1,5
764. Inny sprzęt komunikacyjny	309,6	1,3
851. Obuwie	173,5	1,3
786. Przyczepy, naczepy (bez napędu )	105,3	1,2
844. Odzież z dzianin dla kobiet	151,5	1,2

Utrzymując wysoką jakość oferowanych towarów i konkurencyjne ceny można liczyć na zainteresowanie rynku holenderskiego takimi towarami jak: węgiel, drewno i wyroby z drewna, produkty przemysłu chemicznego, wyroby stalowe, szkło stołowe i dekoracyjne, porcelana, niektóre materiały budowlane, m.in. marmur i kamienie elewacyjne; artykuły gospodarstwa domowego; artykuły spożywcze: koncentraty (głównie koncentrat jabłkowy), dżemy, soki, mrożone owoce, warzywa (marchew, kalafiory, cebula), słodycze i alkohol. Zainteresowaniem na rynku holenderskim cieszą się ekologiczne produkty rolne.

3. Inwestycje holenderskie w Polsce

Od momentu prowadzenia przez Państwową Agencję Inwestycji Zagranicznych rejestru inwestycji kapitałowych powyżej 1 mln USD (od 1993 r.), inwestorzy holenderscy zajmowali czołowe pozycje wśród inwestorów zagranicznych.

Według danych PAIZ-u wartość holenderskich inwestycji kapitałowych w polsce na koniec 1999 roku wyniosła 3,2 mld dol. USA, co stanowi 9,2 % wszystkich bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI), ujętych w statystyce PAIZ.

Łączna wartość zobowiązań inwestycyjnych holenderskich przedsiębiorstw wynosiła 701,6 mln USD, co oznacza wzrost w stosunku do stanu na koniec roku 1998 o 290,8 mln USD.

Dane dotyczące wielkości zrealizowanych inwestycji plasują Holandię na 4 miejscu wśród głównych inwestorów zagranicznych w Polsce - po Niemczech, USA i Francji, a przed Włochami, instytucjami międzynarodowymi i Wielką Brytanią.

W analogicznym okresie 1988 r., poziom zrealizowanych inwestycji holenderskich w Polsce wynosił 1,9 mld USD i Holandia zajmowała 8 miejsce na liście inwestorów uczestniczących w FDI. Odnotowane inwestycje zrealizowało ze środków własnych 49 firm holenderskich, o 7 więcej aniżeli w 1998.

Wysoka pozycja Holandii w rankingu inwestorów, wynika głównie ze spektakularnej inwestycji grupy kapitałowej United Pan-Europe Communications, która zainwestowała 1,2 mld USD w polskie media - Wizja TV i Polska Telewizja Kablowa. Zobowiązania finansowe United Pan-Europe wyniosły 100 mln USD.

Drugim co do wielkości inwestorem jest Holding ING Group NV, będący od lat w czołówce inwestorów w sektorze bankowym i ubezpieczeniowym. Wartość dotychczas zainwestowanego kapitału - 470 mln USD.

Trzecie miejsce zajmuje firma Harbin BV, której dotychczasowe inwestycje w sektorze browarnianym wyniosły 325,9 mln USD. Kolejne miejsce zajmuje koncern browarniany Heineken, którego łączna wartość zainwestowanego kapitału wyniosła 220,8 mln USD.

Firma Lucent Technologies Network Systems Netherlands BV z zainwestowanym kapitałem w wys. 139,0 mln USD w produkcję urządzeń telekomunikacyjnych, zajmuje piątą pozycję wśród największych inwestorów holenderskich w polskiej gospodarce. Zobowiązania finansowe tej firmy w 1999 roku wyniosły 10,0 mln USD.

Dla pełnego obrazu zaangażowania kapitałowego Holandii na rynku polskim należy dodać, iż oprócz wymienionych firm niderlandzkich, kapitał holenderski był również ujęty w inwestycjach dużych koncernów międzynarodowych i grup kapitałowych, takich jak:

Unilever ( z kapitałem brytyjskim ) inwestujący w środki piorące; Royal Dutch Shell ( z kapitałem brytyjskim ) inwestujący w przemysł paliwowy; Eureko ( z kapitałem portugalskim ), który zainwestował w sektor ubezpieczeń.

Dane PAIZ-u o planach inwestycyjnych w 1999 roku, nowych na polskim rynku firm holenderskich, świadczą o niesłabnącym zainteresowaniu kapitału holenderskiego w procesy prywatyzacyjne polskiej gospodarki.

Należy się spodziewać znaczących inwestycji holenderskich głównie w sektorze farmaceutycznym, handlu detalicznym, telekomunikacji.

4. Firmy polskie na rynku holenderskim

Polskie firmy obecne organizacyjno - funkcjonalnie na rynku Holandii są spółkami prawa holenderskiego w formie prawnej Besloten Vennootschap (B.V.) korespondującej z polską spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, w formie spółki cywilnej lub przedstawicielstwa.

Większoś ć polskich firm funkcjonuje na rynku holenderskim od lat i posiada jego dobre rozeznanie, szczególnie w branżach, którymi tradycyjnie zajmują się. Podejmują się one pośrednictwa we wszystkich dziedzinach, w których pojawiają się interesujące oferty. Polskie podmioty gospodarcze mogą zwracać się do nich o znalezienie kontrahenta na rynku holenderskim, profesjonalną pomoc w zawarciu umowy i dokonaniu transakcji sprzedaży lub kupna. Tabela nr 5. wymienia spółki oraz przedstawicielstwa polskich przedsiębiorstw na rynku holenderskim.

Tabela nr 5. Spółki i przedstawicielstwa polskich przedsiębiorstw na rynku holenderskim


nazwa i adres	rodzaj działalności - główni udziałowcy polscy
HOLLIMPEX INTERNATIONAL b.v.,Dukatenburg 90/11-6, 3437 AE Nieuwegein, P.O. Box 7101, 3430 JC Nieuwegein tel. 030-6048006, fax 030-6049092	handel: szkło gospodarcze, porcelana, porcelit, wiklina, zabawki, materiały budowlane. Realizacja zamówień na szycie odzieży w Polsce. MINEX S.A. - Warszawa
PAGED BENELUX b.v. Takkebijsters 71, 4817 BL Breda tel. 076-5711911, fax 076-5711030	handel: drewno i artykuły drewniane, płyty i sklejka, meble, galanteria drzewna PAGED S.A. - Warszawa
POLSTEAM BENELUX b.v. Westerkade 7 B (first floor), 3016 CL Rotterdam tel. 010-4360588, fax 010-4368050	agent żeglugowy: obsługa i bunkrowanie statków polskich w portach Holandii i Belgii POLSKA ŻEGLUGA MORSKA S.A. - Szczecin ŻEGLUGA POLSKA S.A. - Szczecin
SINEPOL SHIPPING AGENCY b.v. Strevelsweg 700-113 (first floor), 3083 AS Rotterdam tel. 010-4802510, tel. 020-6846656, fax 010-4802145 telex 28114 SINEP NL	usługi: obsługa agencyjna statków w portach Holandii CHIŃSKO - POLSKIE TOWARZYSTWO OKRĘTOWE CHIPOLBROK S.A - Gdynia
PSAL NEDERLAND b.v. Vasteland 38 J, 3011 BM Rotterdam tel. 010-4127965 lub - 4129934, fax 010-4121183	usługi: firma agencyjna żeglugowo-spedycyjna (obsługa transportowa morska i lądowa obrotu handlowego Polski z państwami Beneluxu) POLSKIE LINIE OCEANICZNE - Gdynia EUROAFRICA sp. z o.o. - Szczecin POLFRACHT - Gdynia C. HARTWIG S.A. - Szczecin PEKAES AUTO TRANSPORT S.A. - Warszawa
POLCARGO BENELUX, Theemsweg 13a 3201 LT Spijkenisse, P.O. Box 690, 3200 AP Spijkenisse tel. 0181-610611, fax 0181-610268	usługi: rzeczoznawstwo i kontrola towarów przeładowywanych w portach Holandii i Belgii oraz innych państw Europy Zachodniej POLCARGO INTERNATIONAL sp. z o.o. - Szczecin
BENPOL b.v. Obrechtlaan 29, 6711 EK Ede tel. 0318-614784, fax 0318-614683	usługi: akwizycja i obsługa polskiego transportu śródlądowego na rynku Beneluxu i Niemiec, obsługa transportu samochodowego firmy ODRATRANS S.A. na rynkach Europy Zachodniej i Polski, transport "dom-dom", pomoc doradczo-prawna dla polskich i holenderskich firm w zakresie transportu i spedycji BENPOL HOLDING b.v. (osoby fizyczne)
CONTACT NEDERLAND b.v. Koningsschat 45, 3905 PR Veenendaal tel. 0318-527753, fax 0318-542529	handel: produkty oraz maszyny branży tekstylnej; obrót uszlachetniający tekstyliami firma agencyjna reprezentująca ok.40 polskich producentów odzieży i artykułów tekstylnych
PERFECT b.v. Paardenhoeve 12, 3992 PJ Houten tel. 030-232 17 34; -2332277, fax 030-2341709 e-mail: perfect@euronet.nl	handel: produkty naftowe i chemiczne, maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego, drewno usługi: transport towarów z Belgii i Holandii do Polski oraz krajów WNP; pośrednictwo w zakresie sprzedaży nieruchomości w Polsce.
FRUIT SERVICING b.v. Kerkstraat 17 A, 4191 AA Geldermalsen tel./fax: 0345 -580190, kom.: 0624-638 408	handel: wyspecjalizowana obsługa międzynarodowego obrotu handlowego owocami właściciele - osoby fizyczne (ob. RP)
C.H.T. ROTTERDAM Pijpbloem 13, 3068 AM Rotterdam tel. 010-2860907, fax 010-4210977 e-mail: mick.chelmowski@wxs.nl	transport: obsługa transportu samochodowego produktów w bilateralnej wymianie handlowej oraz w handlu z pozostałymi państwami Europy Środkowo-Wschodniej; przedstawicielstwo firm transportowych północno-wschodniej Polski oraz firm produkcyjnych i handlowych: NAVIMOR INTERNATIONAL sp. z o.o. - Sopot DROBIMEX - HEINTZ sp. z o.o. - Szczecin właściciel - osoba fizyczna (ob. RP)
POLSKIE LINIE LOTNICZE LOT Overtoom 60, 1054 HK Amsterdam tel. 020-6169266, fax 020-6169666	usługi: akwizycja i obsługa lotniczego transportu pasażerskiego, towarowego i pocztowego na trasie Amsterdam - Warszawa - Amsterdam (11 połączeń tygodniowo obsługiwanych samolotem Boeing 737) Przedstawicielstwo PLL LOT S.A. - Warszawa
POLSKI REJESTR STATKÓW Westerkade 7 B (first floor), 3016 CL Rotterdam tel. 010-4360839, fax 010-4367671, kom. 06-5320400	usługi: klasyfikacja i przeglądy konwencyjne statków Przedstawicielstwo PRS - Gdańsk
POLSKI OŚRODEK INFORMACJI TURYSTYCZNEJ POOLS INFORMATIEBUREAU VOOR TOERISME Leidsestraat 64, 1017 PD Amsterdam tel. 020-6253570, fax 020-6230929	usługi: promocja Polski jako kraju turystyki przyjazdowej; pośrednictwo w nawiązywaniu bilateralnych kontaktów między firmami i organizacjami branży turystycznej; informacja turystyczna Przedstawicielstwo URZĘDU KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI - Warszawa

5. Holenderskie programy pomocy bilateralnej

Rząd holenderski jest sponsorem kilku programów pomocowych finansowanych z budżetu państwa, które w większości zarządzane są przez Ministerstwo Spraw Ekonomicznych. Holandia jest ponadto jednym z donatorów wielostronnych funduszy pomocowych przeznaczonych dla państw Europy Środkowo-Wschodniej, zarządzanych przez Komisję Europejską UE. Polska jest beneficjentem kilku holenderskich programów pomocy bilateralnej, wśród których największym wartościowo jest Program Współpracy z państwami Europy Środkowo-Wschodniej (Programma Samenwerking Oost-Europa - PSO).

PSO jest programem utworzonym, finansowanym i zarządzanym przez Ministerstwo Spraw Ekonomicznych Królestwa Niderlandów. Środki finansowe z funduszu PSO przeznaczane są na promocję transferu wiedzy ekonomicznej w celu wspomagania przeobrażeń gospodarczych i rozwoju gospodarki rynkowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

W 1998 r., na mocy porozumienia stron, zmieniono formułę programu, ukierunkowując go na pomoc w zakresie instytucjonalnego dostosowania Polski do standardów UE, ułatwiającą wypełnienie naszych zobowiązań przy wdrażaniu aquis communautaire.

Programowi nadano nazwę Przedakcesyjny PSO (Pre-accession PSO).

W 1999 roku na siedem projektów w ramach PSO, zgłoszonych przez Ministerstwo Gospodarki, holenderskie MSE zakwalifikowało dwa;

techniczne ekspertyzy wspierające proces integracji w dziedzinie energii i,
doradztwo w zakresie tworzenia funduszy poręczeń kredytowych (zrealizowany w ubr.)

Pozostałymi projektami zakwalifikowanymi przez MSE do realizacji w 1999 r., były dwa projekty z dziedziny rolnictwa ( na kwotę 1,5 mln NLG).

Drugim pod względem znaczenia programem pomocowym, w którym uczestniczy Polska, jest Holenderski Program w dziedzinie Zarządzania (Netherlands Management Cooperation Programme Eastern Europe - NMCP), finansowany również z funduszy Ministerstwa Spraw Ekonomicznych.

Środki NMCP przeznaczane są na świadczenie specjalistycznej, nieodpłatnej pomocy ze strony doświadczonych menedżerów i ekspertów holenderskich w zakresie zarządzania przedsiębiorstw. Wnioski o doradztwo w ramach NMCP składane są przez przedsiębiorstwa z państw - beneficjentów programu. Fundusze tego programu są przeznaczane w szczególności dla prywatnych firm małej i średniej wielkości, niezdolnych do zatrudnienia konsultanta na zasadach komercyjnych.

W 1999 roku w ramach NMCP rozpoczął działalność nowy program - PUA - oparty na podobnej do NMCP formule, którego założeniem jest pomoc ekspercka w zakresie wdrażania aquis communautaire.

Ogółem, z funduszy NMCP zrealizowano w Polsce w roku 1999 85 projektów, w takich branżach jak; rolnictwo, przetwórstwo rolne, turystyka, ochrona środowiska, przemysł papierniczy, transport, przemysł drzewny, bankowość, opieka zdrowotna, edukacja.

Zgodnie z sugestią polskiego Ministerstwa Gospodarki, eksperci NMCP skierują swoje działania w roku 2000 na projekty związane z rozwojem terenów Polski południowo-wschodniej.

Program NMCP jest finansowany w ramach unijnego programu Matra.

Polska jest równiż beneficjentem dwu nowych holenderskich programów pomocowych:

Impact - program stażowy, adresowany do urzędników adminstracji centralnej i regionalnej. Celem programu jest zapoznanie się z funkcjonowaniem holenderskich ministerstw, instytucji i agend rządowych, pod kątem poznania doświadczeń w zakresie stosowania aquis communautaire,
Adept - program stażowy, realizowany przez pozarządową organizację Cross, mający wsparcie finansowe rządu holenderskiego. W ramach programu organizowane są 1 - 3 tygodniowe wizyty studyjne w Holandii polskich stażystów, którzy będą poznawać doświadczenia holenderskie z zakresu wprowadzania aquis. Program obejmuje staże w sześciu obszarach - rolnictwo, ochrona środowiska, wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne, polityka socjalna i rynek pracy, transport i gospodarka wodna.

Źródło: dane Ministerstwa Gospodarki.