Obroty handlowe z Polski z Węgrami

Ogólne Informacje o Republice Węgierskiej.

Republika Węgierska leży w Europie Środkowej pomiędzy 45o44' a 48o35' szerokości północnej oraz 16o07' i 22o54' długości wschodniej. Graniczy z Austrią, Słowacją, Ukrainą, Rumunią, Jugosławią, Chorwacją i Słowenią. Jej powierzchnia wynosi 93.030 km2, co stanowi 1% całości powierzchni Europy. Węgry zamieszkane są przez ok. 10,2 mln obywateli, z czego 1,7 mln żyje w stolicy - Budapeszcie. Gęstość zaludnienia wynosi 110 osób na km2, z czego ok. 63% populacji żyje w miastach.

Komitat Siedziba władz lokalnych Ludność (w tys.) Powierzchnia (w km2) Budapest Budapest 1.775 525 Bács-Kiskun Kecskemét 547 8.420 Baranya Pécs 408 4.430 Békés Békéscsaba 397 5.631 Borsod-Abaúj-Zem­plén Miskolc 745 7.247 Csongrád Szeged 433 4.263 Fejér Székesfehér­vár 434 4.373 Győr-Moson-Sopron Győr 435 4.062 Hajdú-Bihar Debrecen 553 6.211 Heves Eger 325 3.637 Jász-Nagykun-Szolnok Szolnok 416 5.607 Komárom-Esztergom Tatabánya 317 2.251 Nógrad Salgótarján 220 2.544 Pest Budapest 1.081 6.393 Somogy Kaposvár 335 6.036 Szabolc-Szatmár-Bereg Nyíregyháza 583 5.937 Tolna Szekszárd 250 3.703 Vas Szombathely 269 3.337 Veszprém Veszprém 374 4.639 Zala Zalaegerszeg 298 3.784 Ogółem - 10.197 93.030

Budapeszt zajmuje obszar 525 km2. Około 2/3 miasta położone jest na lewym brzegu Dunaju po stronie Pesztu, a 1/3 po stronie Budy. Inne większe miasta to: Debreczyn/Debrecen (296 tys. mieszkańców), Miszkolc/Miskolc (283 tys.), Nyíregyháza (222 tys.), Segedyn/Szeged (214 tys.), Pécs (207 tys.).

Większość powierzchni kraju (2/3) stanowią równiny położone na wysokości nie przekraczającej 200 m n.p.m. Pozostała część wznosi się na wysokości 200-400 m n.p.m. Na północy klraju znajdują się pasma gór Börzsöny, Mátra i Bükk, których względne różnice wysokości dochodzą do 900-1.000 metrów. Największe rzeki to: Dunaj (długość na obszarze Węgier - 417 km), Cisa/Tisza (596 km) i Rába. Największe jeziora to: Balaton (powierzchnia 596 km2), Fertő (75 km2) oraz Velence (26 km2).

Na Węgrzech dominuje klimat kontynentalny z upalnym latem. Zimy są łagodne, mróz i śnieg zdarzają się sporadycznie. Biorąc jednak pod uwagę, że kraj położony jest w niecce karpackiej, wpływ frontów atmosferycznych jest złagodzony, co sprawia, iż warunki klimatyczne są bardzo korzystne dla produkcji rolnej. Węgry nie posiadają wielu bogactw naturalnych. Jedynie złoża boksytu i gazu ziemnego oraz gorące źródła wód leczniczych mają istotne znaczenie.

Zgodnie z podziałem administracyjnym Węgry składają się z 19 komitatów (plus odrębnie stolica). Wykaz tych jednostek, siedzibę władz komitatu oraz podstawowe informacje o regionie przedstawia poniższe zastawienie.

Węgrzy stanowią 98,5% ludności kraju. Wg szacunkowych danych rządu, wyższych od danych spisu powszechnego, wśród mniejszości narodowych dominują Niemcy (200-220 tys.), Słowacy (100-110 tys.), Chorwaci, Rumuni i Polacy (10 tys.). Około 5 mln Węgrów żyje poza granicami kraju, w większości w krajach sąsiednich. Średnia długość życia na Węgrzech wynosi 66 lat dla mężczyzn i 74 lata dla kobiet. Wyższe wykształcenie posiada ok. 7% dorosłej ludności.

W większości sklepów honorowane są karty kredytowe VISA, VISA ELECTRON, EuroCard-MasterCard, CIRRUS, itp.

Generalnie obowiązujące godziny pracy na Węgrzech, to: 8.00-16.30 (od poniedziałku do czwartku). W piątki czas zakończenia pracy skrócony jest do 14.30. Sklepy są zazwyczaj otwarte od godz. 10.00 do 18.00 w dni pracujące, a w soboty od 10.00 do 13.00. Wyjątkiem są nowe ogromne centra handlowe, otwarte z reguły przez cały tydzień w godz.: 10.00-20.00. W czwartki niektóre sklepy są otwarte dłużej, do 20.00. Niektóre sklepy spożywcze otwarte są bez przerwy.

Banki przyjmują klientów zazwyczaj od 9.00 do 13.00, ale niektóre z nich otwarte są także po południu.

Dni ustawowo wolne od pracy:

• 1 stycznia - Nowy Rok
• 15 marca - Rocznica Wiosny Ludów i walki o niepodległość Poniedziałek Wielkanocny
• 1 maja - Święto pracy Zielone Świątki
• 20 sierpnia - Święto Św. Stefana
• 23 października - rocznica proklamowania Republiki Węgierskiej
• 25-26 grudnia - Boże Narodzenie

Językiem urzędowym jest język węgierski. W kontaktach handlowych, w pierwszej kolejności, język angielski, a następnie niemiecki. Obowiązuje czas środkowo-europejski: GTM +1 godz., latem +2 godz (tak samo, jak w Polsce).

Obowiązująca waluta miejscowa to Forint (HUF). Obecnie (lipiec 2002r.) dopuszczone do obiegu są następujące nominały monet: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 oraz banknotów: 200, 500, 1.000, 2.000, 5.000, 10.000 oraz 20.000 HUF.

Główne drogi i szlaki kolejowe krzyżują się w Budapeszcie, co powoduje niestety problemy w sprawnym poruszaniu się samochodem po stolicy. Przejazd do miast na prowincji jest łatwy i możliwy w stosunkowo krótkim czasie, zarówno samochodem jak i koleją. Rozwija się budowa autostrad z Budapesztu w kierunku węgierskich granic. Od 1 stycznia 2000r. na autostradzie M1 prowadzącej do Wiednia (na odcinku Győr-Hegyeshalom) oraz autostradzie M3 na wschód w kierunku Miszkolca i Debreczynu (na odcinku Budapest-Polgár) wprowadzono system odpłatnych matryc (do nabycia m.in. na stacjach benzynowych) o różnym okresie ważności :
Od początku 2003 roku do systemu matryc dołączy autostrada M7 (Budapeszt-Balaton). Inny system rozliczeń obowiązuje na autostradzie M5 prowadzącej z Budapesztu na południe w kierunku Kecskemétu i Szegedu (opłatę uiszcza się w "bramkach" wyjazdowych z autostrady za faktycznie przejechaną odległość).

Na autostradach dopuszczalna prędkość prowadzenia pojazdów wynosi 130 km/godz., na drogach szybkiego ruchu - 110 km/godz., na innych drogach - 90 km/godz., a w obszarach zabudowanych - 50 km/godz.

Transport środkami publicznymi w Budapeszcie jest bardzo dobrze zorganizowany. Opłaty zunifikowano dla wszystkich środków transportu (autobusy, tramwaje, trolejbusy i metro) i wynoszą 106 HUF (grudzień 2002r.) za jeden przejazd. Bilety kupowane w karnetach (po 10 lub 20 sztuk) są tańsze. Możliwy jest zakup biletów tzw. całodziennych (850,- HUF), 3-dniowych (1.700,- HUF), tygodniowych (2.100,- HUF) i miesięcznych (4.050,- HUF). Tego typu bilety dostępne są na dużych stacjach metra oraz dworcach autobusowych, tramwajowych oraz kolei podmiejskiej (HÉV) - więcej informacji na temat budapeszteńskiej komunikacji miejskiej można uzyskać na stronie www.bkv.hu.

Węgierskie linie lotnicze MALÉV mają bezpośrednie połączenia z prawie wszystkimi stolicami Europy i Bliskiego Wschodu. Lotnisko (Ferihegy2) zlokalizowane jest 16 km od centrum stolicy. Dojazd na terminal jest możliwy za stosunkowo niewielką odpłatnością (1.800,- HUF/osobę) z każdego miejsca w Budapeszcie przy skorzystaniu z usług "Airport Minibus"; telefon (+36-1) 296 8555, fax: 296 8993.

Więcej informacji o Węgrzech i Budapeszcie na stronach: www.ekormanyzat.hu, www.budapest.hu, www.budapestinfo.hu. Informacje związane z noclegami na Węgrzech na stronie: www.travelport.hu.

Zwrot podatku VAT dla cudzoziemców

O zwrot podatku VAT (ÁFA) - max. 16% - mogą ubiegać się cudzoziemcy, nie będący obywatelami węgierskimi, którzy nie mają stałego miejsca pobytu na Węgrzech oraz osoby z obywatelstwem węgierskim, których miejsce stałego pobytu nie znajduje się na Węgrzech, co ustala się w oparciu o paszport lub inny dokument.

Prawo do zwrotu podatku VAT przysługuje cudzoziemcom przy spełnieniu następujących warunków:

• minimalna łączna kwota zakupów wyszczególnionych na fakturze, która uprawnia do zwrotu VAT, musi wynieść 50.000,- HUF (z VAT),
• nie może upłynąć więcej niż 90 dni pomiędzy datami zakupu i wywozu z Wegier zakupionych towarów oraz nie może upłynąć więcej niż 183 dni pomiędzy datami zakupu towarów i zwrotu VAT,
• towary muszą być wywożone w stanie nienaruszonym, w oryginalnych opakowaniach,
• wywóz towarów za granicę musi być poświadczony przez węgierskie służby celne na specjalnym formularzu imiennym "VAT REFUND FORM" oraz na fakturze VAT,
• dokument "VAT REFUND FORM" musi być wystawiony na osobę, która dany towar wywozi.

Więcej informacji: www.vam.hu.

Ceny wynajmu powierzchni biurowych i usługowych

Ceny wynajmu powierzchni biurowych i usługowych mają tendencję spadkową. W 2001 r. developerzy działający na węgierskim rynku nieruchomości zainwestowali 270,0 mln EUR w nieruchomości biurowe, handlowe i przemysłowe. Najwięcej inwestycji - 75% dokonano w nieruchomości biurowe, 20% ogółu inwestycji przypadło na sklepy, a 5% - na nieruchomości przemysłowe. Na koniec 2001r. rynek nieruchomości biurowych dysponował ogólną ilością 1.144.000 m2 powierzchni biurowych, z czego niewykorzystanej powierzchni było 251.861 m2, tj. 22% ogółu.

Większość umów najmu biur zawieranych było na okres 3-5 lat, przy średniej miesięcznej cenie w obrębie centrum stolicy: 14-15 EUR/m2, a poza centrum - 10-13 EUR/m2 (średni miesięczny koszt najmu 1m2 powierzchni biurowej w Budapeszcie w 1990 r. wynosił 55 DEM, tj. ok. 28 EUR). Ocenia się, że w 2003 r. cena 1 m2 wynajmowanej powierzchni biurowej spadnie o 13-14%.

Polsko-Węgierskie Stosunki Gospodarcze.

W 2001 roku po raz kolejny, dziewiąty z rzędu, nastąpił wzrost wymiany towarowej między Polską i Węgrami.

Gr. Nazwa POLSKI EKSPORT 2000 r. 2001 r.  tys. USD struktura  tys. USD struktura dynamika   I Artykuły rolno - spożywcze 67 090,1 10,3% 80 061,1 10,6% 119,3% II Produkty mineralne 25 104,4 3,9% 23 918,4 3,2% 95,3% III Wyroby przemysłu chemicznego 97 852,9 15,0% 115 301,2 15,3% 117,8% IV Drewno i wyroby z drewna 56 367,7 8,7% 64 078,3 8,5% 113,7% V Wyroby przemysłu lekkiego 30 923,9 4,8% 29 917,7 4,0% 96,7% VI Metale nieszlachetne i wyroby z nich 131 845,6 20,3% 131 013,8 17,3% 99,4% VII Wyroby przemysłu elektromaszynowego 241 542,1 37,1% 311 056,8 41,2% 128,8% Nieznany towar 12,4 0,0% 6,2 0,0% 50,1% Razem 650 726,7 100,0% 755 353,6 100,0% 116,1%

Grupa Nazwa grupy towarowej SALDO OBROTÓW 2000 2001 Różnica (+) poprawa (-) pogorszenie I Artykuły rolno - spożywcze -55,8 -23,5 +32,3 II Produkty mineralne 14,7 15,2 +0,5 III Wyroby przemysłu chemicznego -95,9 -81,2 +14,7 IV Drewno i wyroby z drewna 11,6 6,5 -5,1 V Wyroby przemysłu lekkiego -5,6 -13,0 -7,4 VI Metale nieszlachetne i wyroby z nich 81,5 75,2 -6,3 VII Wyroby przem. elektromaszynowego -69,4 -19,7 +49,7 Razem   -118,9 -40,5 +78,4

O ile latach 1993-1997 odnotowywana była systematycznie rosnąca dynamika polskiego importu, co wobec znacznie niższej dynamiki eksportu powodowało pogłębianie się ujemnego salda wymiany, to od 1998 r. tendencja ta uległa zmianie. Dynamika wzrostu eksportu była wyższa od dynamiki wzrostu importu oraz zahamowane zostało narastanie ujemnego salda obrotów.

Wnioski:

1. Dane statystyczne za 2001 r. i po 3 kwartałach 2002 r. wykazują, że kontynuowana jest tendencja wzrostowa obrotów handlowych między Polską a Węgrami. Polski eksport na Węgry wzrósł (wg polskich statystyk) w 2001 r. o 16,1%, a po 9 miesiącach 2002 roku o 17,5%, zaś import - odpowiednio o 3,4% i o 14,4%. Znacznej poprawie uległo ujemne dla Polski saldo obrotów, które na koniec 2001 r. wyniosło 40,5 mln USD, a po 3 kwartałach 2002 r. - 23,2 mln USD. Coroczne przyrosty polskiego eksportu o ok. 15% dają dobre rokowania krajowym producentom i handlowcom oraz stanowią podstawę dalszego rozwoju handlu pomiędzy naszymi krajami.
2. Istotny wpływ na dynamikę i strukturę wzajemnych dostaw mają postanowienia Umowy CEFTA oraz polityka gospodarcza rządów obu krajów wprowadzająca modyfikację tej współpracy. Zniesienie w 2001 r. stawek celnych na import na Węgry wszystkich towarów przemysłowych oraz dalsza redukcja stawek importowych na te artykuły do Polski ożywiło wymianę handlową tymi towarami. Zastosowane przez Polskę środki ochronne na niektóre artykuły rolno-spożywcze wpłynęły na dalszą poprawę ujemnego jeszcze dla Polski salda wymiany tymi towarami oraz spowodowały utrzymanie się, występującej po raz pierwszy w 1998 r., wyższej dynamiki eksportu niż importu tymi towarami. Wprowadzane przez władze węgierskie podwyższone cła na niektóre polskie przetworzone towary spożywcze ograniczyło nieco dynamikę jego eksportu.
3. Ugruntowaniu ulegają korzystne zmiany w strukturze polskiego eksportu na Węgry. Rośnie udział dostaw gotowych wyrobów przemysłowych i towarów przetworzonych kosztem zmniejszenia udziału artykułów mineralnych i towarów nisko-przetworzonych. Dalszemu zwiększeniu ulega udział wyrobów przemysłu elektromaszynowego, który stanowi ponad 2/5 ogółu polskiego eksportu na Węgry. Metale nieszlachetne i wyroby z nich, które do 1998 r. były najważniejszą grupą w polskich dostawach, zmniejszają systematycznie swój udział w eksporcie.
4. W polskim imporcie dominują w dalszym ciągu 3 grupy towarowe: wyroby przemysłu chemicznego, wyroby przemysłu elektromaszynowego i artykuły rolno-spożywcze, stanowiąc niemal 4/5 całości węgierskich dostaw do Polski. Dalszemu spadkowi ulega udział grupy artykułów rolno-spożywczych.
5. W obrotach ogółem wiodącą pozycję utrzymuje handel wyrobami przemysłu elektromaszynowego, których udział w wielkości zarówno eksportu, jak i importu stanowi ok. 2/5 wartości wymiany towarowej.
6. Wyniki polsko-węgierskiej wymiany handlowej wykazują, że oba kraje są ważnymi dla siebie partnerami gospodarczymi. Polska była w 2001 roku dla Węgier 11 partnerem w eksporcie i 10 w imporcie.
7. Od dłuższego czasu występują różnice w wielkościach danych statystycznych wykazywanych przez oba kraje, dotyczących zarówno obrotów jak i sald.
8. Systematycznie zmniejsza się wielkość świadczonych przez polskie firmy usług budowlanych i zawodowych. Korzystnie rozwija się wymiana turystyczna.

Węgierski handel zagraniczny.

Struktura geograficzna węgierskiej wymiany handlowej Węgier z UE
w 2001 roku

Kraj Eksport Import Saldo w mln USD mln USD udział % dyn. % mln USD udział % dyn. % Niemcy 10.859,5 47,9 103,7 8.393,1 43,1 102,8 +2.466,3 Austria 2.416,8 10,7 98,9 2.487,8 12,8 105,7 -71,7 Włochy 1.905,2 8,4 115,2 2.647,4 13,6 113,6 -742,2 Francja 1.817,8 8,0 123,6 1.578,5 8,1 116,1 +239,2 W. Brytania 1.314,4 5,8 113,7 992,7 5,1 96,1 +321,7 Holandia 1.402,2 6,2 92,1 699,4 3,6 99,1 +702,9 Belgia 996,9 4,4 113,5 767,0 3,9 110,7 +229,9 Hiszpania 629,4 2,8 120,5 616,6 3,2 112,2 +12,8 Szwecja 301,2 1,3 118,4 348,3 1,8 95,8 -47,2 Finlandia 193,6 0,9 195,6 353,6 1,8 100,8 -160,0 Irlandia 329,5 1,6 131,5 187,2 1,0 75,9 +142,4 Dania 156,4 0,9 113,0 195,5 1,0 129,8 -39,1 Portugalia 193,7 0,7 127,1 116,1 0,6 95,7 +77,6 Grecja 117,3 0,5 123,2 56,6 0,3 103,4 +60,7 Luksemburg 17,4 0,07 201,1 24,6 0,12 75,6 -7,2 Razem 22.651,2 100 107,3 19.464,4 100 105,2 +3.186,7

Struktura geograficzna wymiany handlowej Węgier z krajami CEFTA
w 2001 roku

Kraj Eksport Import Saldo w mln USD mln USD udział % dyn. % mln USD udział % dyn. % Rumunia 764,2 27,7 133,1 362,0 13,6 110,2 +402,2 Polska 609,4 22,1 100,7 777,0 29,1 119,4 -167,7 Czechy 553,4 20,1 118,9 714,8 26,8 110,6 -161,4 Słowacja 441,5 16,0 142,6 602,6 22,6 104,8 -191,1 Słowenia 308,4 11,2 110,3 168,9 6,3 92,4 +139,5 Bułgaria 105,6 3,8 138,9 42,2 1,6 120,8 +63,4 Razem 2.752,5 100,0 120,3 2.667,5 100,0 110,3 +85,0

Źródło: Opracowanie rządowe - WEH Budapeszt