Polski system wspierania eksportu.

Interpretacje przyczyn słabości.

W Polsce nie mamy specjalizacji eksportowych, ponieważ polskie przedsiębiorstwa nie uczestniczą w tych obszarach rynku światowego, które rozwijają się najbardziej dynamicznie (np. handel nowoczesnymi usługami). Nie jesteśmy dostosowani do współczesnego świata. Brakuje zdolności do konkurowania nowoczesnością i jakością, bo brakuje potencjału wiedzy i innowacyjności. Mamy ludzi mądrych, zdolnych do rozwoju nauki i techniki, ale brakuje masowego przeniesienia tego potencjału do przedsiębiorczości. Przyczyny słabego eksportu maja charakter wewnętrzny i strukturalny. Są dwa główne bloki tych przyczyn:

• funkcjonujący mechanizm rozwoju przedsiębiorstw;
• kierunek dokonujących się zmian strukturalno-gospodarczych.

Takie czynniki jak: defensywne kryteria funkcjonowania, stan i struktura kapitału trwałego, stan zarządzania, zdolność akumulacyjna, aktywność inwestycyjna, innowacyjność przedsiębiorstw są determinantami niskiej zdolności eksportowej, która wynika z niskiej skłonności innowacyjnej przedsiębiorstw. Czynnik majątkowy - w kapitale trwałym obserwujemy wysoki stopień zużycia (dekapitalizacji), pogłębiającą się asymetrie strukturalna kapitału trwałego na rzecz składników biernych oraz rosnącego udziału dziedzin niskiego przetwórstwa i usług rynkowych a także spowolnienie tempa przyrostu kapitału trwałego w segmencie dotyczącym składników aktywnych (w tym w dziedzinach naukochłonnych).

W wyniku m.in.: bariery popytowej, ostrego fiskalizmu, zdolność akumulacyjna przedsiębiorstw jest niezwykle niska (40 proc. firm w 2000 r. ma ujemny zysk netto, 61 proc. firm z pięciuset największych ma wynik finansowy netto poniżej 10 mln. PLN). Dziedziny, które maja największą akumulacje to niskie przetwórstwo przemysłowe i usługi rynkowe. Najniższą akumulacje wykazują dziedziny naukochłonne. Kapitał zagraniczny stanowi dodatkowe źródło akumulacji (główne to kredyt inwestycyjny bierny) - wynosi 18 proc. akumulacji globalnej. Proces zmian strukturalnych następuje, ale w kierunku zwiększenia udziału usług, które nie obiecują wzrostu konkurencyjności gospodarki na rynku światowym.

Bariera popytowa wraz z barierą akumulacyjną, biernym kredytem inwestycyjnym, niestabilnością regulatorów ekonomiczno-finansowych powoduje słabnące tempo rozwoju przedsiębiorstw, rozwoju inwestowania. U źródeł strukturalnych niskiej zdolności eksportowej gospodarki leży stan mechanizmu rozwojowego na poziomie mikroekonomicznym, dysproporcje miedzy działowe, które się pogłębiają na korzyść dziedzin niskiego przetwórstwa i usług o charakterze rynkowym a także pogłębiające się opóźnienia nasyconych wiedzą dziedzin w sferze przetwórstwa oraz indukowanych przez nie naukochłonnych usług.

Bardzo wysoki koszt kredytów uniemożliwia unowocześnianie gospodarki (stopa kredytu refinansowanego banku centralnego jest wysoka), dlatego nie ma szans, aby polska gospodarka, małe i średnie przedsiębiorstwa mogły się rozwijać. W Polsce mamy dużo więcej urzędników administracji państwowej w stosunku do norm i standardów europejskich. Powoduje to m.in. korupcje i paraliżuje polska gospodarkę. Na targach, na tle innych wystawców zagranicznych, polskie stoiska wypadają słabo. Trudna sytuacja finansowa przedsiębiorstw uniemożliwia prowadzenie aktywnej akwizycji. Polska oferta nie jest spopularyzowana na świecie. Na pytanie dlaczego nie mamy specjalizacji eksportowych można odpowiedzieć: nie ma majątku, nie specjalizujemy się w tym co akurat cieszy się dużym i rosnącym popytem na rynkach światowych, nie jesteśmy społeczeństwem i gospodarką zorientowaną na rozwój oparty o wiedzę i o nowoczesne technologie - jest tu ogromne pole dla polityki strukturalnej, która powinna ten kierunek rozwoju wspierać.

W sytuacji gdy mamy tak ogromne ujemne saldo rachunku obrotów bieżących (w tym saldo handlowe) kurs złotówki powinien ulegać znacznej deprecjacji. Ale to zjawisko nie następuje. Przyczyną jest napływ kapitału do Polski. Pretensje za aprecjację należy kierować do rządu, który finansuje deficyt budżetowy przy pomocy sprzedaży inwestorom zagranicznym aktywów prywatyzowanych przedsiębiorstw.

Problem konkurencyjności wynika z braku kapitału obrotowego. Podstawowym kryterium konkurencji na rynku międzynarodowym jest w tej chwili termin odroczenia płatności. Przedsiębiorcy nie wiedzą skąd czerpać informacje o tym jakie instrumenty istnieją na rynku.

Istotna jest kwestia produktu. W Polsce nie mamy produktów konkurencyjnych na zachodzie. Brakuje polskich produktów z dziedziny high-tech, zarówno hardware jak i software, z dziedziny usług, informatyki.

Materiał opracowany przez Ministerstwo Gospodarki.