Program promocji eksportu do roku 2005.

	Spis Treści   Wstęp Promocja eksportu - zadania i sposób ich realizacji. Podsumowanie

Wstęp

Pomimo niewątpliwego postępu w procesie otwierania polskiej gospodarki na świat od 1990 roku, jej kondycja eksportowa jest ciągle niezadowalająca. Osiągane relacje eksportu do PKB czy wartość per capita są znacznie gorsze, niż w krajach Europy Środkowo-Wschodniej o podobnych uwarunkowaniach i poziomie rozwoju. Strukturalnie uwarunkowany wysoki import, niezbędny dla unowocześnienia gospodarki, nie znajduje równoważnika w eksporcie, czego wynikiem jest utrzymujący się od 1996 roku wysoki deficyt handlowy - w roku tym nastąpił jego wzrost z 6 mld USD do blisko 13 mld USD; w ciągu następnych sześciu lat jego poziom nigdy nie spadł poniżej 10 mld USD, osiągając w roku 1998 rekordową wartość - ok. 19 mld USD, zaś na koniec roku 2002 - ok. 14 mld USD.

Poprawa sytuacji wymaga:

• przyspieszenia tempa unowocześnienia gospodarki i wzrostu konkurencyjności polskich towarów na rynku międzynarodowym,
• aktywniejszej ekspansji eksportowej polskich podmiotów na tym rynku.

Zaostrzająca się konkurencja światowa o bezpośrednie inwestycje zagraniczne (dalej zwane: BIZ) zmusza kraje do podjęcia wzmożonych działań marketingowych w celu zwiększenia lub choćby utrzymania poziomu napływu BIZ. Dotyczy to również Polski, ponieważ jej udział w strukturze napływu BIZ do regionu Europy Środkowo-Wschodniej ma tendencję malejącą. Aby zwiększyć poziom inwestycji zagranicznych w Polsce, a przez to wzmocnić jej pozycję w światowym obrocie gospodarczym, niezbędne jest zintensyfikowanie działań w zakresie marketingu inwestycyjnego i poprawy atrakcyjności inwestycyjnej naszego kraju.

Niezwykle ważne dla realizacji zakładanych celów są także zmiany instytucjonalne, dzięki którym osiągnięta zostanie koordynacja polityki promocji gospodarczej Polski oraz zwiększenie efektywności gospodarowania przeznaczonymi na ten cel środkami budżetowymi.

Polska nie wykreowała do tej pory silnej marki narodowej, która stałaby się symbolem wizerunku kraju, odbieranym wszędzie i przez wszystkich jednoznacznie pozytywnie. Polska gospodarka nie będzie dostatecznie konkurencyjna, nie sprosta konkurencji międzynarodowej w UE i poza Unią, bez silnych marek firmowych, handlowych, marek regionalnych, a także bez mocnej i szanowanej marki narodowej. Należy wykorzystać szansę na poprawę tej sytuacji, umacnia się bowiem międzynarodowa reputacja gospodarki naszego kraju, przede wszystkim w kontekście bliskiego członkostwa w UE.

Niniejszy Program promocji gospodarczej do roku 2005 (zwany dalej: Programem, Programem promocji) zawiera propozycje działań i rozwiązań, mających na celu zapewnienie warunków dla bardziej ofensywnego wychodzenia z polskimi towarami i usługami na rynki zagraniczne, promocji marki polskiej, jak również szerokiej absorpcji kapitału zagranicznego, zwłaszcza bezpośrednich inwestycji zagranicznych, tworzących warunki dla unowocześnienia i wzrostu konkurencyjności polskich towarów i usług.

Założenia Programu są spójne z wytycznymi Strategii Gospodarczej Rządu, która stwierdza, że priorytetowym celem polityki handlowej jest wzrost udziału Polski w międzynarodowych stosunkach gospodarczych.

Osiągnięcie tego celu ma nastąpić poprzez:

1. poprawę międzynarodowej konkurencyjności wyrobów krajowego przemysłu i rolnictwa,
2. skuteczniejszą promocję polskich towarów,
3. stały dopływ do Polski bezpośrednich inwestycji zagranicznych, szczególnie proeksportowych i innowacyjnych, a także wzrost polskich inwestycji bezpośrednich za granicą.

Instrumentarium finansowego wspierania eksportu w Polsce jest dziś zgodne z obowiązującymi w tym zakresie standardami międzynarodowymi - jedynym istotnym wyjątkiem jest brak możliwości finansowania, tj. udzielania kredytów eksportowych, bezpośrednio przez wyspecjalizowaną instytucję państwową. Główną barierą oddziaływania tego instrumentarium na rynek jest natomiast stosunkowo niewielki zakres wykorzystania istniejących instrumentów przez przedsiębiorców, a co za tym idzie - niezadowalająca ich skuteczność w pobudzaniu produkcji eksportowej i eksportu. Przedstawiony tu Program promocji uwzględnia potrzebę zarówno uzupełnienia instrumentarium o brakujące elementy, jak również lepszego przystosowania narzędzi promocji do oczekiwań przedsiębiorców.

Akcesja Polski do UE będzie oznaczać istotną zmianę w polityce handlowej wobec członków Unii. Udział Polski w jednolitym rynku daje szansę wzrostu sprzedaży na ten rynek, ale zaostrzy konkurencję towarów z pozostałych krajów UE (w tym z nowych krajów członkowskich) także na polskim rynku. Stworzy to presję na modernizację przedsiębiorstw oraz poprawę nowoczesności i jakości wyrobów. Efektywny program promocji pomoże polskim przedsiębiorcom przyjąć wyzwania rynku europejskiego.

Promocja eksportu - zadania i sposób ich realizacji.

1. Powołanie Rady Promocji Gospodarczej

W latach 1995-2001, przy Ministrze Współpracy Gospodarczej z Zagranicą i następnie przy Ministrze Gospodarki, działała, jako organ opiniodawczo-doradczy Ministra w sprawach związanych z promocją eksportu, Rada Promocji Eksportu (dalej: RPE). Zadania RPE obejmowały:

1. określanie założeń i kierunków promocji polskiej gospodarki,
2. opiniowanie programu działalności promocyjnej, przed jego akceptacją przez Ministra,
3. rekomendowanie decyzji w sprawie wydatkowania środków budżetowych na przedsięwzięcia promocyjne.

Pozytywne doświadczenia związane z działalnością RPE oraz intensyfikacja działań rządowych w dziedzinie promocji gospodarczej uzasadniają powołanie przy Prezesie Rady Ministrów organu o charakterze opiniodawczo-doradczym: Rady Promocji Gospodarczej. Jej kompetencje - w stosunku do posiadanych przez RPE - zostałyby rozszerzone o zagadnienia z zakresu inwestycji zagranicznych oraz wyznaczania kierunków promocji wizerunku narodowego.

Głównym zadaniem Rady byłoby wypracowanie wspólnej strategii działań z zakresu promocji gospodarczej Polski, realizowanych przez różne instytucje i organy administracji rządowej (w szczególności MGPiPS, MSZ i MK), co zapewni zwiększenie ich pozytywnego efektu ekonomicznego.

Sposób realizacji

Rada zostanie powołana przez Prezesa Rady Ministrów.

Skład Rady:

• Przewodniczący Rady - Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,
• Wiceprzewodniczący Rady - Minister Spraw Zagranicznych (lub jego przedstawiciel w randze sekretarza lub podsekretarza stanu)
• członkowie Rady - przedstawiciele (w randze sekretarza lub podsekretarza stanu):
  Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,
  Ministerstwa Finansów,
  Ministerstwa Skarbu Państwa,
  Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
  Ministerstwa Kultury,
  Ministerstwa Nauki i Informatyzacji,
  Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu,
  Ministerstwa Infrastruktury,
  Ministerstwa Środowiska,
  Ministerstwa Obrony Narodowej,
  Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej,
• przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP (udział w pracach Rady na zaproszenie jej Przewodniczącego),
• zaproponowani przez Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej eksperci i przedstawiciele samorządu gospodarczego oraz organizacji międzynarodowych, zajmujących się promocją gospodarczą.

Głównym zadaniem Rady Promocji Gospodarczej będzie zatwierdzanie planu działań promocyjnych na dany rok oraz przyjmowanie sprawozdania z jego realizacji. Zadania Rady w zakresie promocji inwestycji zagranicznych:

• rekomendowanie działań podejmowanych na rzecz poprawy wizerunku Polski za granicą,
• opracowywanie głównych kierunków i opiniowanie strategii przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, uwzględniającej tworzenie korzystnych warunków prawnych i administracyjnych dla inwestycji zagranicznych,
• określanie działań przyczyniających się do tworzenia i doskonalenia systemów bezpośredniej obsługi inwestorów zagranicznych,
• inicjowanie zmian na rzecz rozwiązywania problemów dotyczących podejmowania i prowadzenia inwestycji bezpośrednich w Polsce,
• rekomendowanie decyzji w sprawie wydatkowania środków budżetowych na konkretne projekty inwestycyjne,
• opiniowanie dokumentów na zlecenie członków Rady.

Zadania Rady w zakresie promocji eksportu:

• opiniowanie modelu promocji gospodarczej Polski za granicą,
• proponowanie rozwiązań prawnych, organizacyjnych i administracyjnych służących rozwojowi eksportu oraz inicjowanie stosownych zmian w tym zakresie,
• opiniowanie realizacji programu działalności promocyjnej oraz innych dokumentów na zlecenie członków Rady,
• opiniowanie decyzji w zakresie wydatkowania środków pochodzących z budżetu MGPiPS, MSZ i MK na przedsięwzięcia promocyjne. Instytucja odpowiedzialna: MGPiPS.

Szacunkowe koszty: w ramach środków budżetowych.

Termin: 2004 r.

2. Rozwój programu promocji marki polskiej.

Sposób realizacji

Doświadczenia wielu krajów wskazują, że o promocji kraju - zwłaszcza promocji gospodarczej - należy myśleć w kategoriach budowania wizerunku i marki kraju, ponieważ te elementy mają istotny wpływ na rynkową pozycję wszystkich produktów danego kraju i jego atrakcyjność dla inwestorów, partnerów handlowych czy turystów.

25 kwietnia 1996 roku, z inicjatywy Ministra Przemysłu i Handlu oraz Krajowej Izby Gospodarczej, został zainaugurowany Program przywrócenia roli i znaczenia marek firmowych i handlowych w Polsce, będący częścią oficjalnej polityki przemysłowej Polski, zawartej w rządowym dokumencie Międzynarodowa konkurencyjność polskiego przemysłu. Program polityki przemysłowej na lata 1995 - 1997. Głównym realizatorem programu została Fundacja Instytut Marki Polskiej, powołana przez Ministra Gospodarki oraz Krajową Izbę Gospodarczą.

W ramach programu zostały dotychczas zrealizowane m.in. następujące przedsięwzięcia:

• został opracowany i wdrożony system certyfikacji marek firmowych,
• powstała "Akademia Marek", skupiająca obecnie 70 Członków-Założycieli oraz 35 nominantów,
• zostały zrealizowane dwie globalne kampanie promocyjne Polski w tygodniku TIME Magazine i na jego witrynie internetowej,
• zrealizowano projekt Gospodarka pod własną banderą,
• zrealizowany został cykl badań Najlepsze marki polskie 1996-2002,
• powstała Biblioteka Akademii Marek, w ramach której wydano dotychczas 6 książek.

W roku 2002 program wszedł w nową fazę. Przeprowadzone zostały badania percepcji Polski i Polaków w wybranych 9 krajach europejskich i Japonii oraz przygotowane zostało Studium wstępne Programu Marketingu Narodowego. Jest to plan stworzenia (zaprojektowania, zbudowania i wypromowania) marki Polski w opinii międzynarodowej, jako atrybutu podnoszącego konkurencyjność gospodarki w stopniu odpowiadającym europejskim wyzwaniom i aspiracjom Polski i Polaków. W ramach projektu zorganizowano już m.in. 14 lipca br. konferencję pod tytułem Marka dla Polski.

Instytucja odpowiedzialna: MGPiPS, MSZ, KIG - Instytut Marki Polskiej, PAIIZ S.A.

Szacunkowe koszty: w ramach budżetów ww. instytucji.

Termin: praca ciągła

3. Wypracowanie krajowych i regionalnych ram promocji eksportu.

Program Phare 2000 - Krajowy Rozwój Eksportu PL0003.12 - program zapewniający współfinansowanie rozwoju instytucjonalnego i inwestycji służących przede wszystkim opracowaniu krajowych i regionalnych ram promocji eksportu.

Na szczeblu ogólnopolskim instytucją odpowiedzialną za wdrożenie programu jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

W Krajowym Programie Rozwoju Eksportu są dostępne dwa projekty:

• klasyczna pomoc techniczna,
• inwestycje.

Celem klasycznej pomocy technicznej jest rozwój struktur instytucjonalnych niezbędnych dla zapewnienia konkurencyjnej obecności polskich przedsiębiorców na Wspólnym Rynku Unii Europejskiej, poprzez tworzenie warunków prowadzących do dalszego rozwoju aktywności eksportowej polskich przedsiębiorców i umiędzynarodowienia polskiej gospodarki. Obejmuje on dotacje na wdrażanie nowych instrumentów promocji eksportu, wsparcie doradcze w przygotowaniu do wdrożenia nowych instrumentów wzrostu eksportu, pomoc w rozwijaniu współpracy z organizacjami z UE, program szkoleniowy w zakresie tworzenia konsorcjów i klasterów eksportowych przez małe i średnie przedsiębiorstwa (dalej: MSP).

Program adresowany jest do:

• urzędów marszałkowskich, menedżerów i personelu reprezentującego regionalne władze i organizacje, zaangażowane w rozwój gospodarczy oraz odpowiedzialne za wdrażanie regionalnych programów i mechanizmów biznesowych,
• Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,
• krajowych i regionalnych sieci organizacji, działających w zakresie promocji eksportu,
• lokalnych trenerów i doradców biznesowych reprezentujących organizacje wspierające rozwój sektora MSP i eksportu.

Program dotacji dla przedsiębiorców (komponent inwestycyjny) obejmuje współfinansowanie kosztów szkoleń i działań promocyjnych przedsiębiorców:

• Projekt 1 - Wprowadzenie do eksportu - dotacje dla początkujących eksporterów z sektora MSP na współfinansowanie kosztów uczestnictwa w programie;
• Projekt 2 - Program promocji eksportu - dotacje dla aktywnych eksporterów z sektora MSP na współfinansowanie kosztów realizacji działań promocyjno-marketingowych na rynkach zagranicznych.

Celem Projektu "Wprowadzenie do eksportu" jest wspieranie rozwoju eksportu MSP poprzez podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników tych przedsiębiorstw w zakresie działalności eksportowej (tematyka marketingu i transakcji eksportowych). Maksymalna dotacja przyznana w ramach projektu wynosi do 1.000 euro (maksymalny poziom dofinansowania: do 60% kosztów).

"Program promocji eksportu" skierowany jest do sektora MSP, a jego celem jest wspieranie eksportu MSP poprzez udzielanie dotacji na realizację działań ukierunkowanych na rozwój rynków eksportowych:

• badanie rynku zagranicznego,
• kojarzenie partnerów,
• wyjazd studialny,
• promocja produktu,
• udział w targach i wystawach za granicą. Wysokość dotacji waha się od 1.500 euro do maksymalnie 10.000 euro (maksymalny poziom dofinansowania: do 60% kosztów).

Instytucje odpowiedzialne: PARP, MGPiPS, urzędy marszałkowskie.

Łączny budżet projektu: Phare: 6,9 mln euro, wysokość współfinansowania: 3,7 mln euro (w tym z budżetu MGPiPS: 0,6 mln euro).

Szacunkowe koszty w roku 2004: 250 tys. zł (ze środków budżetowych)

Termin: Memorandum Finansowe podpisano w grudniu 2000 r., kontraktację zakończono 31 października 2002 r., okres wydatkowania upływa 31 października 2003 r. (w przypadku pomocy technicznej - z końcem lutego 2004 r.).

4. Usprawnienie dotychczasowych narzędzi promocji eksportu.

Sposób realizacji

Ogólne kierunki rozwoju form i instrumentów promocji wyznaczył przyjęty przez Radę Ministrów w 1999 r. dokument pn. Ocena sytuacji i propozycje działań dla polepszenia sytuacji w handlu zagranicznym Polski (dalej: Ocena...). Postulowane tam zmiany zostały lub są wprowadzane przez MGPiPS.

Mimo to, dostępne przedsiębiorcom programy promocji wymagają dalszej przebudowy, uzupełnienia i usprawnienia. Planowane jest wprowadzenie następujących działań:

• przeprowadzenie ankiety wśród przedsiębiorców nt. proponowanych programów promocji pod kątem większego dopasowania istniejących i nowo tworzonych programów promocji do potrzeb przedsiębiorców z jednoczesnym ich aktywniejszym ukierunkowaniem na podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorców i ich produktów;
• opracowanie programu wzmocnienia kapitałowego Domów Polskich - poprzez bezpośrednie zaangażowanie agencji rządowej odpowiedzialnej za promocję eksportu oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (powstałej z przekształcenia PAIIZ S.A.);
• zakończenie fazy testowej i doprowadzenie do pełnej wydajności i sprawności działania Portalu Promocji Eksportu;
• wypracowanie przez MGPiPS i MSZ wspólnej koncepcji współpracy z wydziałami ekonomiczno-handlowymi ambasad i konsulatów RP (dalej: WEH) oraz przedstawicielstwami dyplomatycznymi RP, które nie posiadają wyodrębnionych WEH, w celu optymalnego wykorzystania tych instytucji dla promocji gospodarczej Polski;
• prowadzenie działań z zakresu promocji gospodarczej Polski we współpracy z WEH oraz przedstawicielstwami dyplomatycznymi RP za granicą w krajach, w których nie funkcjonują wyodrębnione WEH,
• wzmocnienie współpracy WEH z polonijnymi środowiskami gospodarczymi - udzielanie polonijnym przedsiębiorcom pomocy informacyjnej i doradczej, pośredniczenie w nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów przy podejmowaniu działalności gospodarczej w Polsce i z Polską, pomoc w organizowaniu misji handlowych oraz tworzeniu klubów biznesu, izb handlowych itp.; w przypadku Polonii z terenu b. ZSRR - pomoc doradcza, umożliwiająca w przyszłości aktywne włączenie się polonii we współpracę i rozwój gospodarczy Polski (m.in. wyszukiwanie wśród środowisk polonijnych kandydatów na przedstawicieli i pracowników polskich firm, udzielanie pomocy w organizacji wyjazdów grup biznesu polonijnego do Polski na targi, spotkania biznesowe, seminaria, szkolenia, staże, pomoc przy tworzeniu bilateralnych izb handlowych itp.);
• ekonomizacja pracy służb dyplomatycznych: wprowadzenie sytemu rozliczania z wykonanych zadań oraz systemu ocen dla radców handlowych w zależności od skali rozwoju eksportu na dany rynek lub napływu zeń bezpośrednich inwestycji zagranicznych;
• przewidziane w dokumencie: Założenia polityki handlowej wobec rynków wschodnich na lata 2003 - 2004 - "Program Odzyskania Rynków Wschodnich" doskonalenie istniejącego systemu promocji polskich firm, towarów i marek na rynkach WNP i wprowadzanie nowych form promocji uwzględniających specyfikę rynków WNP oraz stopniowe zwiększanie środków na te cele; inicjowanie i wspieranie różnorodnych nowych form organizacji rynków (domów handlowych, składów, ośrodków informacyjno-handlowych itp.) oraz innych inicjatyw polskich eksporterów w zakresie np. tworzenia kompanii inwestycyjno-handlowych, z możliwością zaangażowania środków publicznych w realizację projektów; promocja turystyki przyjazdowej do Polski; współfinansowanie ze środków publicznych usług proeksportowych takich jak: badania i rozwój, uzyskanie ochrony patentów i znaków towarowych, poradnictwo; uruchomienie tzw. "ścieżki wschodniej" w ramach utworzonej w marcu 2002 r. Akademii Handlu Zagranicznego w Warszawie; znaczne zwiększenie bieżącej informacji handlowej o potrzebach i możliwościach importowych rynków WNP, organizacji rynków sprzedaży towarów, poziomie cen, działalności konkurencji, potencjalnych partnerów handlowych etc.;
• dalszy rozwój i usprawnianie obecnie funkcjonujących programów promocji w szczególności w oparciu o bieżące uwagi instytucji wdrażających i beneficjentów tych programów.

Instytucja odpowiedzialna: MGPiPS, MSZ, PAIIZ S.A., (i - w okresie późniejszym - agencja rządowa).

Szacunkowe koszty: wraz z rozwojem programów promocji, ustawy budżetowe na lata 2004 i 2005 powinny uwzględniać dodatkowe potrzeby na ich wdrożenie i prawidłowe działanie, aby uzyskać zamierzony wpływ na gospodarkę.

Termin: opracowanie poszczególnych koncepcji w 2004 r., ich wdrożenie nie później, niż w 2005 r., pozostałe prace prowadzone na bieżąco.

5. Wdrożenie nowych instrumentów promocji eksportu.

Do roku 2005 planuje się opracowanie i wprowadzenie następujących nowych narzędzi promocji eksportu: konsorcjów eksportowych, programów sektorowych, gazety dla eksportera.

Programy regionalne - sposób realizacji.

W ramach programu PHARE PL 01.01.06 pn. National Export Development and Promotion Strategy przewidziane jest uruchomienie pilotażowego projektu tworzenia pierwszych w Polsce konsorcjów eksportowych w województwach pomorskim i dolnośląskim. Powstaną co najmniej 4 konsorcja eksportowe oraz opracowane zostaną przynajmniej 2 pakiety działań promocyjnych we wskazanych województwach, obejmujące 100 osób zatrudnionych w zakwalifikowanych przedsiębiorstwach prowadzących działalność eksportową.

Zadania i spodziewane efekty programu:

• ocena regionów pilotażowych z punktu widzenia ich potencjału eksportowego, identyfikacja grup eksporterów i przedsiębiorstw posiadających wysoki potencjał eksportowy oraz regionalnych instytucji wspomagających działalność eksportową i ocena stopnia ich przygotowania do realizacji strategii narodowej - termin przygotowania raportu przez firmę realizującą projekt: najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych po 31 marca 2004 r.;
• wypracowanie regionalnych narzędzi rozwoju i promocji eksportu, przygotowanie niezbędnych działań - termin przedstawienia raportu przez firmę realizującą projekt: 30 kwietnia 2004 r.;
• wdrożenie i testowanie w regionach pilotażowych instrumentów wspierania i promocji eksportu na wzór form stosowanych na poziomie centralnym (w szczególności dotyczy to konsorcjów eksportowych).

Instytucje odpowiedzialne: MGPiPS, urzędy marszałkowskie.

Budżet projektu: 860 tys. euro, z czego 700 tys. euro - PHARE, 160 tys. euro - środki budżetowe, ponadto wkład prywatny - 240 tys. euro (przeciętnie 2 tys. euro na uczestnika) - łącznie 1,1 mln euro.

Termin: opracowanie zasad - koniec 2003 r., wdrożenie - do końca września 2004 r. (lub - w przypadku zatwierdzenia przedłużenia okresu rozliczeniowego przez Komisję Europejską - do końca marca 2005 r.)

Programy sektorowe - sposób realizacji.

Programy stanowiące kolejny - po Programie Promocji Selektywnej - krok w kierunku ewolucji programów branżowych. O ile Program Promocji Selektywnej dostępny jest dla wszystkich, spełniających określone warunki, zainteresowanych przedsiębiorstw, o tyle programy sektorowe opracowywane będą dla wyselekcjonowanych przedstawicieli wybranych branż - będzie to pomoc indywidualna dla grup asortymentowych charakteryzujących się wysokim potencjałem eksportowym.

Instytucja odpowiedzialna: MGPiPS.

Szacunkowe koszty: w ramach środków budżetowych MGPiPS na promocję eksportu. Termin: 2005 r.

Gazeta dla eksportera - sposób realizacji.

Z inicjatywy Departamentu Inwestycji Zagranicznych i Promocji Eksportu MGPiPS opracowany został projekt publikowania raz w tygodniu w dodatku Dobra Firma dziennika Rzeczpospolita materiałów informacyjnych dotyczących eksportu, przygotowywanych przez MGPiPS przy współpracy z IKCHZ oraz PARP. Materiały obejmować będą m.in.:

• informator pt. Warunki dopuszczania firm polskich do realizacji kontraktów usługowych w krajach UE,
• poradniki o poszczególnych rynkach,
• informacje bieżące i statystyczne dot. ważniejszych branż i sektorów. Projekt ma na celu zaspokojenie potrzeb informacyjnych obecnych i potencjalnych eksporterów.

Instytucje odpowiedzialne: MGPiPS, IKCHZ, PARP.

Szacunkowe koszty: w ramach środków budżetowych MGPiPS na promocję eksportu (zgodnie z uzgodnieniami gazeta nie będzie pobierała żadnych opłat za publikacje).

Termin: do końca 2003 ustalenie procedury i harmonogramu projektu, rozpoczęcie publikacji w 2004 r.

6. Udział Polski w Światowej Wystawie EXPO 2005 w Aichi (Japonia).

Sposób realizacji

Aktualnie w MGPiPS trwają prace związane z przygotowaniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na przygotowanie, organizację, realizację i likwidację Sekcji Polskiej Światowej Wystawy EXPO 2005 w Aichi/Japonia, w tym organizację i zapewnienie realizacji zadań Biura Komisarza Generalnego Sekcji Polskiej Światowej Wystawy EXPO 2005.

Światowa Wystawa EXPO 2005 będzie odbywała się w dniach 25 marca - 25 września 2005 w prefekturze Aichi w środkowej Japonii. Ideą przewodnią jest "Mądrość Natury" (Nature's Wisdom). Organizatorzy określili trzy podstawowe podtematy, do których nawiązywać może myśl programowa wystąpień uczestników:

• "Macierz natury" - kierunki rozwoju cywilizacji XXI wieku, nowy model cywilizacji oparty na nowych technologiach oraz historii Ziemi, nowe podejście do rozwiązywania problemu zaludnienia i problematyki środowiska naturalnego,
• "Sztuka życia" - poprzez sztukę i tradycję; wzajemna wymiana "mądrości i sztuki życia" pomiędzy człowiekiem i naturą,
• "Rozwój społeczności ekologicznej" (eco-communities) - nowy model społeczeństwa XXI wieku; harmonia między rozwojem społeczeństwa a środowiskiem.

Dyskusje w gronie ekspertów, którzy przygotowywali polskie uczestnictwo w EXPO 2000 w Hanowerze, doprowadziły do wniosku, że w przypadku EXPO 2005 w Japonii najpełniejsze możliwości atrakcyjnego ukazania dorobku naszego kraju oraz szans na najbliższą przyszłość, przy maksymalnym wykorzystaniu aspektów ogólnej promocji Polski, leżą w wyborze tematu "Sztuka życia" uzupełnionego pewnymi elementami tematycznymi z obszaru "Macierz Natury".

Dotychczasowy wolumen japońskich inwestycji w Polsce, kwota wymiany handlowej pomiędzy naszymi krajami oraz liczba japońskich turystów odwiedzających Polskę pozostają na niezwykle niskim poziomie. Światowa Wystawa EXPO w Japonii w 2005 roku jest doskonałą okazją, by ten stan rzeczy zmienić.

Zgodnie z przyjętymi przez Radę Ministrów Założeniami koncepcji programowej uczestnictwa Polski w EXPO 2005, biorąc pod uwagę potencjalne korzyści, określono następujące cele tego uczestnictwa:

• przyciągnięcie turysty japońskiego do Polski,
• zwiększenie japońskich inwestycji w Polsce,
• ogólna promocja Polski i jej dorobku w Japonii i krajach regionu.

Przyjęto założenie, że do odbiorców indywidualnych docierać powinna głownie idea promocji turystyki i ogólnej promocji Polski, a do decydentów i kreatorów opinii - promocja polityczna, gospodarcza i naukowa na tle ogólnej promocji Polski, jako kraju ważnego i liczącego się w Europie.

Skoncentrowanie się na odbiorcy japońskim wynika z faktu, że wg przewidywań organizatorów, ponad 90% osób zwiedzających EXPO będą stanowili obywatele Japonii. Nie mniej oczywistym jest fakt, ze ogólna promocja Polski realizowana za pośrednictwem scenografii oraz programów kulturalnych będzie adresowana również do obywateli innych krajów zwiedzających EXPO.

Instytucja odpowiedzialna: Pełnomocnik Rządu ds. EXPO 2005 - podsekretarz stanu w MGPiPS przy współpracy Komisarza Generalnego Sekcji Polskiej Światowej Wystawy EXPO 2005. Szacunkowe koszty: zatwierdzone uchwałą Rady Ministrów w wysokości 42 mln zł, w podziale na lata: 2003 - 2 mln zł, 2004 - 12 mln zł, 2005 - 28 mln zł. Termin: praca ciągła do 2005 r.

7. Wspieranie tworzenia polskich izb przemysłowo-handlowych za granicą.

Sposób realizacji

Analiza potrzeb krajowych podmiotów gospodarczych uczestniczących w obrocie międzynarodowym lub dopiero podejmujących takie działania wskazuje na potrzebę tworzenia za granicą polskich izb przemysłowo-handlowych, reprezentujących za granicą indywidualne interesy swoich członków, ale także określonych grup branżowych, prowadzących działania lobbyingowe na ich rzecz. Na potrzebę tę wskazuje także wzmożone zainteresowanie samorządów zarówno szczebla wojewódzkiego jak i powiatowego prowadzeniem samodzielnej promocji zagranicznej dla podmiotów gospodarczych ze swojego regionu.

Do szczegółowych zadań izb należałoby udzielanie informacji, prowadzenie szkoleń, pomoc w wyszukiwaniu potencjalnych partnerów handlowych, pomoc w egzekwowaniu należności od niesolidnych kooperantów, tworzenie ram współpracy, prowadzenie kampanii promocyjnych, obsługa imprez targowych, działalność informacyjna, pomoc w kontaktach z miejscowymi urzędami itp. Izby takie zrzeszałyby firmy polskie, polonijne, przedsiębiorstwa zagraniczne zainteresowane współpracą gospodarczą z Polską, polskie i zagraniczne organizacje gospodarcze, zrzeszenia branżowe itp. Sprawowałyby także funkcję integracyjną już powstałych za granicą rozproszonych stowarzyszeń polskich przedsiębiorców.

Działalność izb podlegałaby koordynacji przez MGPiPS za pośrednictwem WEH, które równocześnie, razem z innymi polskimi służbami zagranicznymi, prowadziłyby aktywną politykę jej wspierania (informacyjnego, merytorycznego, logistycznego itp.).

Instytucja odpowiedzialna: przedsiębiorcy we współpracy z MGPiPS i WEH. Szacunkowe koszty: finansowane ze środków przedsiębiorców. Termin: praca ciągła.

8. Wzrost do 3,7% wartości eksportu objętego ubezpieczeniami i gwarancjami Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A.

Wg danych KUKE SA, skala eksportu objętego przez nią ochroną ubezpieczeniową wynosiła w latach 2000-2002 od 2,0% do 2,5%. Korporacja w swojej strategii planuje osiągnąć wzrost tego wskaźnika w ciągu najbliższych dwóch lat do poziomu 3,7%, zaś w ciągu najbliższych 3-5 lat do poziomu 6-8%. Planowany udział wartości eksportu wspartego przez KUKE SA w eksporcie ogółem ma w 2005 r. wynieść 5,2%.

Pożądanym byłoby jednak zwiększenie wskaźnika udziału ubezpieczonego przez KUKE SA obrotu w polskim eksporcie ogółem w okresie 2003-2005 odpowiednio do poziomu: 4%, 5%, 6%.

Sposób realizacji

Korporacja zamierza osiągnąć te cele m.in. poprzez:

• rozwój własnej sieci sprzedaży oraz budowę kanałów zewnętrznych z wykorzystaniem sieci bankowych (PKO BP S.A., BGŻ S.A.),
• dostosowanie procedur ubezpieczeniowych do oczekiwań eksporterów na podstawie wyników badań przeprowadzonych w tym zakresie przez instytucję zewnętrzną,
• zwiększenie efektywności przed- i posprzedażowej obsługi klienta przez:
• stworzenie systemu opiekuna klienta,
• wykorzystanie platformy internetowej w celu ułatwienia kontaktu eksportera z Korporacją,
• przygotowanie i wdrożenie programu sprzedaży Europolisy - produktu dla małych i średnich eksporterów - przez internet,
• skoncentrowanie akcji marketingowych w segmencie eksporterów realizujących sprzedaż na rynkach o podwyższonym ryzyku oraz eksporterów realizujących kontrakty średnio- i długoterminowe,
• rozwój działań promocyjno-informacyjnych oraz szkoleniowych w zakresie ubezpieczeń średnio- i długoterminowych skierowanych do eksporterów zainteresowanych udziałem w projektach proeksportowych,
• nawiązanie systemowej współpracy w zakresie włączenia wybranych banków z polskim kapitałem w finansowanie kontraktów eksportowych,
• wzmocnienie działalności informacyjno-edukacyjnej, skierowanej do segmentu najmniejszych eksporterów z wykorzystaniem ich organizacji i z wykorzystaniem form marketingu bezpośredniego.

W związku z planowanym wzrostem wolumenu ubezpieczeń eksportowych gwarantowanych przez Skarb Państwa, obecny limit łącznych zobowiązań Korporacji z tego tytułu wynoszący 6,5 mld zł będzie w przyszłości niewystarczający. Na dzień 7 lipca 2003 r. limit ten był wykorzystany w 48,24%. Biorąc dodatkowo pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na gwarancje dotyczące przemysłu stoczniowego i sektora związanego z dostawami sprzętu militarnego, niezbędne będzie uwzględnienie poniższych propozycji w budżecie państwa na 2004 i 2005 rok :

• wysokość ww. limitu ustawowego: (2003 r. - 6.500 mln zł) 2004 r. - 6.500 mln zł, 2005 r. - 6.600 mln zł;
• zwiększenie wartości poręczeń kredytów zaciągniętych przez Korporację lub pożyczek udzielonych przez Skarb Państwa na wypłaty odszkodowań: (2003 r. - 301 mln zł).

Instytucja odpowiedzialna: MF, KUKE S.A. - we współpracy z MGPiPS.

Szacunkowe koszty: określi ustawa budżetowa na rok 2004 i 2005.

Termin: zgodnie z Tabelą 1.

9. Aktywizacja działalności poręczeniowo-gwarancyjnej Skarbu Państwa, w szczególności w ramach programu Kapitał dla Przedsiębiorczych.

Sposób realizacji

1. Zwiększenie stopnia wykorzystania określonego w ustawie budżetowej limitu poręczeń i gwarancji udzielanych przez Skarb Państwa - ze szczególnym uwzględnieniem systemu poręczeń dla kredytów obrotowych związanych z eksportem (w ramach ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. Nr 79 poz. 484 z dnia 17 lipca 1997 r.)

   Instytucja odpowiedzialna: MF, MGPiPS, PARP, BGK.

   Szacunkowe koszty: zgodnie z ustawami budżetowymi do roku 2005 (2003 r. - 23 mld zł).

   Termin: kolejne okresy budżetowe.

2. Zgodnie z programem rządowym Kapitał dla przedsiębiorczych, przyjętym 13 sierpnia 2002 r. przez Radę Ministrów, rozpoczęto projekt budowy w latach 2002-2006 zintegrowanego, efektywnego systemu regionalnych i lokalnych instytucji finansowych umożliwiających małym i średnim przedsiębiorcom dostęp do finansowania zewnętrznego. Docelowo w systemie będą funkcjonowały silne instytucje regionalne w każdym województwie oraz łącznie około 100 instytucji lokalnych. Instytucje te oferować będą następujące instrumenty finansowe:
   • poręczenia kredytów i pożyczek dla małych i średnich przedsiębiorstw i osób podejmujących działalność gospodarczą, w tym dla absolwentów,
   • pożyczki dla małych przedsiębiorstw, w tym na utworzenie nowych miejsc pracy oraz pożyczki dla osób podejmujących działalność gospodarczą, w tym dla absolwentów.

   System funduszy poręczeń kredytowych tworzony będzie przez:

   • Bank Gospodarstwa Krajowego i umiejscowiony w nim Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych,
   • regionalne i lokalne instytucje prowadzące działalność poręczycielską.

   Lokalne i regionalne fundusze poręczeń kredytowych, obok BGK, wspierać będzie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Wraz z BGK, PARP uruchomi i będzie prowadzić system monitorowania wyników działalności instytucji poręczeniowych w skali kraju. PARP będzie również świadczyć pomoc techniczną na rzecz funduszy oraz wspierać je finansowo poprzez udzielanie dotacji na powiększenie kapitału.

   System funduszy pożyczkowych tworzyć będą:

   • Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
   • regionalne i lokalne instytucje prowadzące działalność pożyczkową.

   Instytucja odpowiedzialna: MF, MGPiPS, PARP, BGK.

   Szczegółowe zadania do realizacji, szacunkowe koszty oraz harmonogram: zgodnie z Programem Kapitał dla przedsiębiorczych.

10. Zaktywizowanie programu dopłat do oprocentowania kredytów eksportowych (DOKE).

Ocena... zalecała m.in. wprowadzenie nowego mechanizmu udzielania przez banki komercyjne średnio- i długoterminowych kredytów eksportowych oprocentowanych wg stałej stopy CIRR. System ten został wprowadzony ustawą z dnia 8 czerwca 2001 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów eksportowych o stałych stopach procentowych (Dz..U. nr 73, poz. 762), jednak do dnia dzisiejszego praktycznie nie funkcjonuje.

Sposób realizacji

Podstawowe warunki Programu DOKE zdeterminowane są ustaleniami Porozumienia OECD o Wytycznych dla Oficjalnie Wspieranych Kredytów Eksportowych. Przestrzegając tego Porozumienia można jednak podjąć działania zmierzające do zaktywizowania mechanizmu dopłat do oprocentowania kredytów eksportowych. W tym celu rekomenduje się wprowadzenie następujących zmian warunków Programu DOKE:

• umożliwienie BGK stosowania dopłat do transakcji kredytowych realizowanych przez ten Bank ,
• odstąpienie od obowiązku ubezpieczenia w KUKE S.A. kredytów eksportowych objętych Programem DOKE , tak jak funkcjonuje to w innych krajach OECD, w których istnieją programy oficjalnego wsparcia stopy procentowej pozostawiające decyzję co do wymogu ubezpieczenia bankowi kredytującemu,
• uproszczenie procedury objęcia kredytu Programem DOKE - wprowadzenie tych zmian zostało już zapowiedziane przez Ministerstwo Finansów.

Instytucja odpowiedzialna: stosowne zmiany ustawy powinny zostać przygotowane przez MF przy współpracy BGK, KUKE i MGPiPS.

Szacunkowe koszty: w ramach dotychczas przewidzianych środków budżetowych.

Termin: projekt zmian do ustawy najpóźniej w I połowie 2004 roku.

11. Zwiększenie udziału kredytów bankowych w finansowaniu transakcji eksportowych.

Podstawowym ograniczeniem dla bardziej powszechnego korzystania z ubezpieczeń i gwarancji eksportowych jest znikoma rola kredytu bankowego w finansowaniu i refinansowaniu transakcji eksportowych. Uwarunkowanie to istotnie organiczna możliwości wzrostu wartości ubezpieczeń, szczególnie w zakresie kredytów średnio- i długoterminowych, w których zaangażowanie banków w wielu przypadkach jest niezbędne.

Sposób realizacji:

Istotne jest zatem podjęcie działań zwiększających skłonność banków do finansowania eksportu, czemu mogłyby służyć następujące przedsięwzięcia:

• wdrożenie Nowej Bazylejskiej Umowy Kapitałowej (Basel II Capital Accords), która przewiduje możliwość zmniejszenia obciążeń związanych z tworzeniem rezerw dla banków kredytujących eksport objęty ubezpieczeniem;
• stworzenie efektywnego systemu wspierania eksportu, w tym m.in. utworzenie w strukturze Banku Gospodarstwa Krajowego wyspecjalizowanej jednostki organizacyjnej zajmującej się udzielaniem kredytów eksportowych i obsługą wymiany handlowej z zagranicą .

Jednostka, o której mowa powyżej, powinna specjalizować się w finansowaniu i obsłudze kontraktów eksportowych, inwestycji zagranicznych polskich firm i proeksportowych projektów inwestycyjnych oraz realizacji finansowania eksportu przy wykorzystaniu środków budżetowych. Prawidłowe funkcjonowanie tej jednostki uzależnione jest od dokapitalizowania BGK. W związku z tym BGK powinien do końca 2003 r. przedstawić szczegółową analizę (biznes plan), która będzie uzasadniała potrzebę dokapitalizowania banku.

W zakresie świadczonych usług Bank powinien udzielać:

• kredytów bankowi eksportera (kredyt refinansowy),
• kredytów bezpośrednio eksporterom lub podmiotom zagranicznym,
• krótkoterminowych kredytów rewolwingowych,
• gwarancji bankowych.

Warto dodać, iż wspieranie eksportu poprzez udzielanie, gwarantowanie lub poręczanie kredytów eksportowych bezpośrednio przez wyspecjalizowane agendy rządowe stosują Czechy i Węgry, jak również m.in. USA, Kanada, Niemcy, Szwecja, Japonia i Korea. Warunki udzielania kredytów będą zgodne z przepisami polskimi i wspólnotowymi w zakresie pomocy eksportowej.

Instytucja odpowiedzialna: MF, BGK, przy współpracy MGPiPS. Szacunkowe koszty: w ramach dotychczas przewidzianych środków budżetowych oraz dokapitalizowanie BGK na kwotę wynikającą z opracowanego przez BGK biznes planu i prognozy dotyczącej finansowania eksportu. Termin: praca ciągła, utworzenie ww. jednostki oraz termin przygotowania biznes planu przez BGK - do końca 2003 r.

12. Wzrost zaangażowania Polski w sferze pomocy rozwojowej, w tym ze szczególnym uwzględnieniem pomocy wiązanej.

Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów dokumentem pn. Ocena sytuacji i propozycje działań dla polepszenia sytuacji w handlu zagranicznym Polski, ministrowie ds. gospodarki, finansów, spraw zagranicznych oraz rolnictwa uzgodnili listę państw, w kierunku których może być adresowana oferta pomocy rozwojowej. Do dnia dzisiejszego pomoc w formie pomocy wiązanej objęła tylko trzy spośród zatwierdzonej listy 24 państw uprawnionych, tj. ChRL, Serbię i Czarnogórę oraz Uzbekistan.

Sposób realizacji

Aby zwiększyć zaangażowanie w sferze pomocy rozwojowej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych przygotowało program pn. Strategia polskiej współpracy na rzecz rozwoju (projekt z czerwca 2003 roku). Po planowanym przyjęciu dokumentu przez Radę Ministrów, MSZ przedstawi projekt ustawy o współpracy rozwojowej.

Instytucja odpowiedzialna: MF, MSZ, przy współpracy MGPiPS.

Szacunkowe koszty: w ramach dotychczasowych środków budżetowych na pomoc wiązaną.

Termin: zatwierdzenie programu w 2003 r., przygotowanie ustawy najpóźniej w 2004 roku.

Podsumowanie

W sytuacji spowolnienia rozwoju gospodarczego i kłopotów z popytem wewnętrznym, wzrost eksportu oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych może mieć bardzo duży wpływ na pobudzenie wzrostu gospodarczego. Zintensyfikowanie zagranicznej polityki gospodarczej wymaga jednak:

• stworzenia efektywnej struktury instytucjonalnej odpowiedzialnej za aktywną promocję eksportu, bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz inwestycji polskich za granicą (przy zachowaniu uprawnień MGPiPS do wytyczania celów i kierunków prowadzonych działań),
• utrzymania i wzmocnienia zagranicznych służb ekonomicznych (wydziałów ekonomiczno-handlowych polskich placówek dyplomatycznych za granicą) i usprawnienia ich funkcjonowania,
• aktywizacji samorządu gospodarczego (np. izb przemysłowo-handlowych), aby stanowił skuteczne lobby i instytucję działającą w sferze promocji gospodarczej,
• jakościowego zwiększenia środków budżetowych przeznaczanych na wydatki prorozwojowe: promocję eksportu (część 20, dział 500, rozdział 50005 ustawy budżetowej) oraz środki przewidziane na realizację zadań wynikających z ustawy o finansowym wspieraniu inwestycji (część 83, dział 758, rozdział 75818 ustawy budżetowej),
• aktywnej współpracy instytucjonalnej z organami samorządu terytorialnego.

Spełnienie postulowanego w Rozdziale III podniesienia wydatków na promocję pozwoliłoby, oprócz wprowadzenia nowych instrumentów, zwiększyć moc oddziaływania dotychczas funkcjonujących i cieszących się dużym zainteresowaniem narzędzi, takich jak: dofinansowanie uczestnictwa w targach i misjach gospodarczych, dofinansowanie szkoleń, wydawnictw, konferencji i innych imprez promocyjnych. Liczba wniosków składanych przez przedsiębiorstwa o objęcie dofinansowaniem nowych przedsięwzięć już od lat znacznie przewyższa możliwości finansowe MGPiPS w tym zakresie.

Zrealizowanie przedstawionych w niniejszym Programie zadań znacznie podniesie konkurencyjność polskiego systemu promocji, a w szczególności podniesie jego efektywność w zakresie stymulowania rozwoju gospodarki. Proponowane nowe mechanizmy i instytucje zwiększą elastyczność programu, tj. umożliwią szybkie reagowanie na potrzeby inwestorów zagranicznych i eksporterów. Ponadto, powołanie Rady Promocji Gospodarczej pozwoli na bieżącą wymianę doświadczeń w zakresie działań promocyjnych będących w kompetencjach różnych ministerstw, tak aby zwiększyć ich efekt gospodarczy.

Przedstawiony Program wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczestników rynku w zakresie promocji gospodarczej Polski.

Sprawozdanie z wykonania zadań określonych w Programie promocji gospodarczej Polski do 2005 r. będzie corocznie przedstawiane do zatwierdzenia Radzie Ministrów.

Przedstawione powyżej materiały zatytułowane "Program Promocji Gospodarczej Polski do roku 2005" zostały opracowane przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej. Powyższy tekst zawiera wybrane informacje zwiazane z promocją eksportu - 2 września 2003.